فسفر یک ماده معدنی است که در ترکیب با سایر مواد، ترکیبات فسفات آلی و غیر آلی (فسفات معدنی) ایجاد میکند. هنگام صحبت در مورد آزمایش، اصطلاحات فسفر و فسفات معمولاً به جای یکدیگر استفاده میشوند، اما در حقیقت چیزی که در خون اندازهگیری و تحت عنوان فسفر خون شناخته میشود، فسفات معدنی است.
ترکیبات فسفات برای تولید انرژی، رشد استخوانها، عملکرد عضلات و اعصاب حیاتی هستند. این ترکیبات همچنین به حفظ تعادل اسید و باز بدن کمک میکنند.
بدن فسفر مورد نیاز خود را از طریق خوراکیهایی که خورده میشوند، دریافت میکند. فسفات در اغلب مواد غذایی یافت شده و به راحتی توسط دستگاه گوارش جذب میشود. بخش اعظم فسفات در بدن با کلسیم ترکیب میشود و در ساختار استخوانها و دندانها شرکت میکند. مقادیر کمتری از آن نیز در بافت عضله و عصب یافت میشود و در نهایت مقدار باقی مانده آن جذب سلولهای بدن شده و برای ذخیره انرژی استفاده میشود.
به طور معمول، فقط حدود ۱ درصد از کل فسفات بدن در خون وجود دارد. طیف گستردهای از غذاها مانند لوبیا، نخود، آجیل، غلات، محصولات لبنی، تخم مرغ، گوشت گاو، مرغ و ماهی حاوی مقادیر قابل توجهی فسفر هستند.
بدن با تنظیم میزان جذب فسفر از روده و میزان دفع آن از طریق کلیه، سطح فسفر را در خون حفظ میکند. سطح فسفات نیز تحت تأثیر برهم کنش هورمون پاراتیروئید (PTH) ، کلسیم و ویتامین D قرار دارد.کمبود فسفر (هیپوفسفاتمی) ممکن است با سوء تغذیه، سو جذب مواد غذایی، عدم تعادل اسید و باز، افزایش کلسیم خون و اختلالات موثر بر عملکرد کلیه دیده شود.
افزایش سطح فسفر (هیپرفسفاتمی) ممکن است با افزایش مصرف ماده معدنی، پایین آمدن سطح کلسیم خون و اختلال عملکرد کلیه دیده شود.
افرادی که دچار کمبود خفیف تا متوسط فسفر هستند در اغلب موارد علائمی نشان نمیدهند. در شرایط شدید کمبود فسفر علائمی نظیر ضعف عضلانی و گیجی دیده میشود. در شرایطی که مقدار فسفر بیش از حد نرمال افزایش یابد ممکن است علائمی شبیه علائم کلسیم پایین مانند گرفتگی عضلات، گیجی و حتی تشنج مشاهده شود.
آزمایش فسفر اغلب به همراه سایر آزمایشات، مانند آزمایشات مربوط به کلسیم، هورمون پاراتیروئید (PTH) و یا ویتامین D، برای کمک به تشخیص و یا نظارت بر درمان بیماریهای مختلفی که باعث عدم تعادل کلسیم و فسفر میشوند، تجویز میگردد.
با وجود آنکه آزمایشات فسفر معمولاً بر روی نمونههای خون انجام میشود، در برخی موارد آزمایش P برای نمونه ادرار تصادفی یا ۲۴ ساعته نیز انجام میشود تا میزان دفع آن توسط کلیهها کنترل شود.