حدود ۳۰ درصد از مشکلات ناباروری زوج ‌ها را ناباروری مردان تشکیل می‌دهد، که شایع‌ترین علت آن آزواسپرمی (نبود اسپرم) می‌باشد.

نمونه برداری از بیضه شامل برداشت قسمت کوچکی از بیضه و یا برداشت مستقیم اسپرم از اپیدیدیم و بیضه می باشد، که به منظور بررسی فرآیند تولید اسپرم می باشد. فرآیند تولید اسپرم در لوله های منی ساز در بیضه مردان انجام می گیرد. در داخل لوله های منی ساز سلول های زایایی وجود دارند، که این سلول های زایا در طی ۶۴ روز و پس از ۱۶ مرحله به اسپرم های بالغ تبدیل می شوند.

نمونه گیری را می‌توان از یک بیضه و یا از هر دو بیضه انجام داد. در ابتدا نمونه از یک بیضه گرفته می شود و پس از بررسی پزشک جنین شناس، در صورت نیاز از بیضه دیگر نیز نمونه گرفته خواهد شد.

تکنیک نمونه برداری از بیضه معمولاً به منظور استخراج اسپرم جهت استفاده در روش‌های کمک ‌باروری نظیر IVF، IUI و میکرواینجکشن می باشد. همچنین این تکنیک برای بیماران دچار آزواسپرمی نیز انجام می‌شود.

با انجام نمونه برداری، پزشک می تواند وجود یا عدم وجود سلول های زایا و اسپرم و میزان تکامل سلول های زایا را مورد بررسی قرار دهد و در صورت وجود اسپرم سالم، آن را استخراج کند.

آزواسپرمی (عدم وجود اسپرم) یکی از رایج ترین مشکلات ناباروری در مردان به شمار می‌رود، که مقدار اسپرم در دو آزمایش اسپرموگرام، صفر نشان داده شود. آزواسپرمی به دو دلیل کاهش شدید تولید اسپرم در بیضه و انسداد لوله های منی اتفاق می‌افتد. از دلایل آزواسپرمی می توان مشکلات ژنتیکی، بیماری‌های عفونی مثل اوریون، آسیب های پزشکی، مصرف بعضی از داروها به‌خصوص داروهای شیمی درمانی، آنتی بیوتیک ها، پرتو درمانی در بیماران سرطانی، عوامل هورمونی، مصرف مواد مخدر، زخم های تناسلی و انزال عقب‌گرد را نام برد.

عدم وجود اسپرم در مایع منی

طبیعی بودن هورمون های جنسی در آزمایش هورمونی

در این روش اگر فرد مبتلا به عدم انزال یا انزال عقب گرد باشد، ممکن است فرآیند انزال به او القا شود و پس از وقوع انزال، مایع منی جمع آوری گردد. دو روش برای انجام این نوع استخراج وجود دارد که عبارتند از:

Penile Vibratory Stimulation (PVS):

در این روش، توسط یک ویبراتور مخصوص که در نوک آلت تناسلی قرار داده می شود، تحریک انجام می گردد و در نهایت، انزال رخ می دهد.

Electroejaculation (EEJ) :

در این روش توسط یک پروب، انرژی الکتریکی به پروستات و سمینال وزیکول فرستاده می شود. این روش برای مردانی که دارای آسیب های عصبی و نخاعی هستند، انجام شود. اما در صورت عدم وجود آسیب نخاعی، بیهوشی عمومی برای جلوگیری از درد در طی این روش لازم است.

در صورتی که روش های PVS یا EEJ مفید نباشند، ممکن است استخراج اسپرم از اپیدیدیم یا بیضه نیاز باشد.

PESA(Percutaneous Epididymal Sperm Aspiration)

TESA(Testicular Sperm Aspiration)

TESE((Testicular Sperm Extraction

MESA(Microsurgical epididymal sperm aspiration)

micro TESE(Microsurgical testicular sperm extraction)

تکنیک PESA در مواردی به کار می‌رود که فرد دچار آزواسپرمی انسدادی باشد و با وجود اسپرم‌سازی در بیضه، مواردی مانند نقص و گرفتگی مادرزادی، آسیب ناشی از جراحی (نظیر وازکتومی) و عفونت باعث انسداد در مسیر خروجی اسپرم شوند.

در این روش اسپرم‌ها به کمک سرنگ انسولین آغشته به ماده ‌ای مخصوص، از اپیدیدیم (لوله داخلی بیضه و محل بلوغ و ذخیره اسپرم) کشیده می‌شوند و به آزمایشگاه تحویل داده می شوند.

در صورت مثبت بودن نمونه، اسپرم‌ها برای تشکیل جنین آماده می‌شوند. البته در صورت عدم استخراج اسپرم و منفی بودن آزمایش ممکن است نیاز به عمل جراحی دیگری باشد. باید ذکر کرد که این روش برای افراد وازکتومی ‌شده و با هدف کاهش هزینه نیز به کار می‌رود و همچنین نیازی به برش جراحی یا استفاده از میکروسکوپ قدرتمند ندارد. این روش اغلب با بی حسی انجام می شود.

طی روش TESA با بیوپسی سوزنی، یک نمونه اسپرم از بافت بیضه به‌ طور مستقیم دریافت می‌شود. در واقع، طی عمل TESA می‌توان تنها با ایجاد یک برش و سوراخ کردن بیضه و پوست آن، اسپرم را به آرامی بیرون کشید. روش TESAاغلب با بی حسی انجام می شود.

روش TESE شامل ایجاد برش‌هایی کوچک در بیضه و بررسی وجود یا عدم وجود اسپرم در لوله‌ها می‌باشد. با شکافتن پوست و بافت بیضه، تکه‌های بسیار کوچکی از آن برداشته می‌شود و درون ظرفی حاوی محیط کشت قرار می‌گیرد.

در آزمایشگاه در صورت مشاهده اسپرم در بافت مورد نظر، پزشک جنین شناس بافت مورد نظر را در چندین ویال فریز میکند (تعداد ویال ها بر اساس نظر جنین شناس انتخاب می شوند).

در زمان مناسب (روز تخمک کشی خانم) نمونه بافت ذوب می شود و با استفاده از روش میکرواینجکشن و در زیر میکروسکوپ برای لقاح مصنوعی استفاده می گردد.

لازم به ذکر است که اسپرم‌های حاصل از این فرآیند را می‌توان به صورت تازه و ضمن ایجاد هماهنگی با روز تخمک‌گذاری زن برای باروری استفاده کرد، یا آن‌ها را برای بارداری‌ در آینده فریز نمود.

در روش TESE که به صورت سرپایی انجام می‌شود، معمولاً نیاز به یک همراه می باشد و فرد 2 ساعت پس از عمل ترخیص می‌گردد.

بیوپسی بیضه به دو علت اهمیت بسیار زیادی دارد:

مورد اول در استفاده از روش «میکرواینجکشن» است، که با وجود تعداد کم اسپرم باز هم امکان باروری وجود دارد.

مورد دوم امکان تشخیص سرطان در مراحل ابتدایی است، که با سونوگرافی قابل تشخیص نمی باشد.

در این روش بیضه به چهار قسمت تقسیم می‌گردد و از هر بخش نمونه‌های مختلفی دریافت می‌شود.

روش MESA در مردانی استفاده می‌شود که به دلیل فقدان مجرای وازودفران مادرزادی دوطرفه و یا در اثر وازوکتومی، دچار انسداد لوله اپیدیدیم شده‌اند. در این روش، پزشک پس از مشاهده دقیق لوله‌های اپیدیدیم در زیر میکروسکوپ، می‌تواند به بررسی بیشترین تعداد اسپرم‌ها با تحرک بالا بپردازد و آن‌ها را پس از استخراج و همزمان با روز تخمک‌گذاری همسر مورد استفاده قرار دهد. همچنین پزشک تعدادی اسپرم باکیفیت را نیز به منظور استفاده‌ درآینده به‌ویژه برای روش‌های IVFیا ICSI فریز می‌کند.

MicroTESE:

یکی از بهترین و دقیق ترین روش های کمک باروری در مردان مبتلا به آزواسپرمی، عمل میکروتسه بیضه (Microsurgical Testicular Sperm Extraction) است. در روش میکروتسه از طریق روش های میکروسکوپی بافت بیضه مردانی که میزان اسپرم آن‌ها صفر و یا نزدیک به صفر است‌، بررسی می شود . در صورت وجود اسپرم در نمونه بافت بیضه، همان قسمت مشخص شده جهت بررسی اسپرم انتخاب می شود. اسپرم دریافتی فریز شده و از آن در روش های کمک باروری استفاده می شود.

در این روش بیضه حدود ۱ الی ۲ سانتی‌متر برش زده می‌شود و پزشک با استفاده از میکروسکوپ بافت هایی از بیضه را که احتمال حضور اسپرم در آن‌ها وجود داشته باشد، مورد بررسی قرار می‌دهد و در صورت وجود اسپرم آن را فریز می‌کند تا برای باروری مورد استفاده قرار بگیرد.

خوشبختانه روش فریز کردن اسپرم مشکل و اختلالی را برای سلول اسپرم ایجاد نمی‌کند. از این روش برای باروری به روش میکرواینجکشن نیز استفاده می شود. توجه داشته باشید که این عمل تأثیری بر نعوظ یا تشدید ناباروری فرد نخواهد داشت.

پزشکان معمولا microTESE را در موارد زیر توصیه می کنند:

1 - زمانی که سطح تستوسترون در آزمایش هورمونی نرمال باشد اما بیضه ها قادر به تولید مقادیر طبیعی اسپرم نمی باشند.

2 - زمانی که فرد تحت درمان قرار می گیرد و سطح تستوسترون به مدت 4 ماه نرمال می باشد، اما همچنان آزواسپرم باقی می ماند.

تفاوت درمان ناباروری در روش TESE و micro TESE

در جراحی TESE که یک جراحی معمولی به‌حساب می‌آید، به صورت بسته و نهایتاً با شکافتن پوست و بافت بیضه، تکه‌های بسیار کوچکی از بیضه را مورد بررسی قرار میدهند، ولی در روش میکروتسه جراحی باز صورت می‌گیرد و با بزرگ ‌نمایی بافت مورد نظر میتوان امکان بررسی نمای بهتری از بافت بیضه را فراهم کرد و تشخیص مشکل به صورت دقیق تری انجام خواهد گرفت.

بین این دو روش پزشک ترجیحا از روش میکروتسه (Micro TESE) استفاده خواهد کرد. در این روش با بزرگ ‌نمایی بافت مورد نظرتوسط میکروسکوپ می توان نمای مناسب‌تری از بافت بیضه را مشاهده کرد. در این روش بیشتر مناطق بیضه ها مورد بررسی قرار می گیرند، اما بافت کمتری برداشته می شود. همچنین آسیب کمتری به رگ های خونی وارد می شود. پزشکان معتقدند Micro-TESE شانس بهتری برای یافتن اسپرم در بیماران مبتلا به آزواسپرمی غیر انسدادی ایجاد می کند. طبیعی بودن اسپرم‌ها در این روش نشان می‌دهد که مشکل ناباروری مربوط به موارد دیگری می‌باشد.

در روش TESE به علت برداشت بخشی از بافت ممکن است تعدادی از سلول های تخصص يافته نیز به همراه بافت جدا شوند. این سلول های تخصص یافته مانند سلول های سرتولی[1](سلول های سرتولی وظیفه پشتیبانی، حفاظت و تنظیم تغذیه ی اسپرماتوزوئیدهای در حال تکامل را دارند) و سلول های لیدیگ[2] (تستوسترون از سلول های لیدیگ در میان بافت بیضه ترشح می‌شود، که برای رشد و تقسیم سلول‌های زایای بیضه در مرحله ی اول ساخت اسپرم ضروری می باشد) نقش بسیار مهمی در روند تولید اسپرم دارند، در نتیجه کاهش این سلول های تخصص یافته ممکن است در روند تولید اسپرم مانند تعداد اسپرم ها، کیفیت اسپرم ها و یا حرکت اسپرم مشکل ایجاد کند. اما در روش میکروتسه آسیب کمتری به سلول های تخصص یافته خواهد رسید. در نتیجه ترجیح پزشک روش میکروتسه می باشد، به جز در شرایطی که خود پزشک روش TESEرا موثر تر بداند.

نکته قابل توجه دیگر این است که در روش هایی که اسپرم از بافت بیضه استخراج می شود، احتمال تشکیل جنین کمتر از روش هایی است که اسپرم به طور مستقیم آسپیره می شود.

درصد موفقیت عمل

میزان موفقیت عمل حدود ۶۰ درصد است، که درصد مطلوبی برای درمان ناباروری در مردان می باشد.