ناباروری، ناتوانی در حاملگی پس از یک سال ارتباط جنسی منظم و یا ناتوانی در حاملگی منجر به تولد است. رابطه‌ی بین عوامل روان‌شناختی و ناباروری یک رابطه دوطرفه می‌باشد، به آن معنا که عوامل روان‌شناختی مخرب می‌تواند زمینه را برای ناباروری فراهم سازد و همچنین از طرفی خود ناباروری می‌تواند باعث به‌وجودآمدن عوامل مخرب روان‌شناختی شود. ابعاد روان‌شناختی ناباروری را در سه سطح می‌توان بررسی کرد؛ نخست، آثار روانی و عاطفی ناباروری بر خود فرد، دوم آثار روان‌شناختی ناباروری بر روابط زوجین و سوم، آثار روان‌شناختی ناشی از برخورد با رفتارهای اطرافیان.
ناباروری یکی از بحران‌های مهم زندگی است که زندگی زناشویی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. در سال‌های اخیر، ابعاد روان‌شناختی ناباروری در میان ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی و عامه مردم توجه زیادی را به خود جلب کرده است. باتوجه‌به این که ناباروری با فقدان‌های متعددی همراه است، براین‌اساس با مرگ و طلاق قابل‌مقایسه است. نظریات متفاوتی در مورد این که چه چیزی موجب استرس می‌گردد وجود دارد. بعضی استرس را به‌عنوان یک تجربه بزرگ و مهم زندگی تعریف می‌کنند که باعث ایجاد تغییر در زندگی فرد می‌شود، عده‌ای دیگر استرس را به‌عنوان مجموعه‌ای از دردسرهای روزمره می‌بینند. آن چه که ناباروری را فشار آفرین می‌سازد، شامل هر دو آنهاست. بسیاری از پژوهشگران پیامدهای روان‌شناختی ناباروری را به واکنش‌های سوگ تشبیه کرده‌اند. درمان‌های طبی نیز می‌توانند منبعی از استرس باشند. اضطراب و ترس زیاد در خصوص بیهوشی، جراحی و حتی آزمایش‌های مربوطه، نگرانی در مورد عوارض درازمدت داروها، دورشدن از خانواده، دوستان و صرف وقت زیاد جهت درمان و فشارهای مالی همه از جمله مواردی است که موجب استرس می‌گردد. برخی از زوج‌های نابارور ممکن است احساس کمبود و طردشدن کرده و به‌خاطر ازدست‌دادن نوزاد خیالی، غمگین و افسرده شوند. بسیاری از افراد نابارور، ناباروری‌شان را به‌عنوان غمگین‌ترین و فشار آورترین تجربه زندگی‌شان توصیف می‌کنند. به نظر می‌رسد افرادی که به نقش‌های جنسی سنتی پایبندتر هستند، بیشتر از تجربه ناباروری ناراحت و سرخورده می‌شوند. ناباروری در بسیاری از موارد به شکل یک مشکل روانی - اجتماعی بروز کرده و اثرات هیجانی مخربی را در افراد به‌جای می‌گذارد. مسئله ناباروری به‌ویژه در فرهنگ ما که اغلب خانواده‌ها از نوع گسترده می‌باشند، بعد عمیق‌تری را به خود می‌گیرد. به‌واسطه‌ی آگاهی‌رسانی در خصوص جنبه‌های روان‌شناختی ناباروری به زوجین می‌توان گام بسیار مؤثری در راه شناخت منابع تنش‌زا، وضعیت سلامت روانی و شناسایی مشکلات روان‌شناختی در افراد نابارور و حل آنها برداشت.
کلینیک روان‌شناسی مرکز درمان پزشکی باروری شکیبا، جهت کمک به زوجین نابارور برنامه‌های مدونی را برای شناسایی استرس‌های خاص ناشی از ناباروری و ارائه تدابیر مناسب روان‌شناختی به این زوجین تدوین نموده است، برای مثال با آموزش مهارت‌های حل مسئله به زوج‌های نابارور، در جهت دفع اثرات مضر استرس کمک می‌نماید و با ارائه خدمات مشاوره‌ای و روان‌شناختی توانسته به زوج‌ها در جهت رفع مشکلات زناشویی و خانوادگی یاری رساند.

ناباروری شرایط دشوار و ناتوان‌کننده‌ای برای زوجین ایجاد نموده که موجب مشکلات اجتماعی و بهداشتی مهمی می‌گردد. ناباروری یک مشکل جدی پزشکی و مؤثر بر کیفیت زندگی می‌باشد. سبک زندگی مناسب سبب بهبود کیفیت زندگی و این خود در ارتقای قدرت باروری و سلامت مادر و جنین طی دوران بارداری بسیار مؤثر است و رفتارهای سبک زندگی نامناسب ممکن است بر سلامت عمومی، سلامت باروری و کیفیت زندگی بیماران تأثیر منفی بگذارد؛ لذا بهتر است بیماران در خصوص سبک زندگی مناسب و تغییرات در سبک زندگی که بر سلامت عمومی و شانس باروری آنها تأثیر دارد اطلاعات کافی داشته باشند. داشتن خواب کافی و باکیفیت، داشتن رژیم غذایی مناسب و اجتناب از مصرف غذاهای پرچرب همراه با قند و کربوهیدرات بسیار بالا، الکل و دخانیات به ایجاد سبک زندگی مناسب و افزایش قدرت باروری کمک می‌کند. 
استفاده از معیاری جهت سنجش و اندازه‌گیری کیفیت زندگی به آگاهی‌یافتن از نیازهای زوجین کمک کرده و می‌توان بر طبق آن خدمات روان‌شناختی بهتری ارائه نمود. تلاش ما بر آن است تا در کلینیک روان‌شناسی این مرکز با استفاده از تست‌های تشخیصی دقیق و همکاری روان‌شناسان متخصص در حوزه ناباروری به بهترین تشخیص پیرامون عوامل مخرب روان‌شناختی در زوجین دست‌یافته و با ارائه اطلاعات، درمان مناسب و کمک به اصلاح سبک زندگی‌شان تا پایان درمان در کنارشان باشیم.

نیازهای روانی اجتماعی می‌تواند تحت‌تأثیر درمان باروری باشد و بر نتیجه درمان نیز تأثیر بگذارد. بیمارانی باسابقه مشکلات روان‌شناختی، افسردگی، اضطراب و یا عوارض روانپزشکی بیشتری را گزارش می‌کنند. غالباً زنانی که از طریق روش‌های کمک باروری باردار شده‌اند، ممکن است نسبت به زنانی که به طور طبیعی باردار شده‌اند، اضطراب بارداری بیشتری را در طول روند درمان تجربه کنند.
از جمله مشکلاتی که زوجین نابارور در طول دوره‌ی درمان خود از آن شکایت دارند و در بعضی موارد موجب قطع درمان می‌شود، کاهش رضایت زناشویی و صمیمیت است که گاهی اوقات موجب افزایش تعارضات در بین آنان شده است.
 شناخت‌های مرتبط با باروری در پیش‌بینی سازگاری عاطفی بیماران در طول درمان نقش دارند. بیمارانی که ناباروری و پذیرش نداشتن فرزند بالاتری دارند، افسردگی و اضطراب کمتری را تجربه می‌کنند؛ ولی بیماران با درماندگی بالا در مورد وضعیت ناباروری و درمان خود، افسردگی و اضطراب بیشتری را در طول درمان گزارش می‌کنند.
مهم‌ترین مسئله‌ای که باید به آن توجه شود این است که بیماران بیشتر در مورد دوران بارداری خود مضطرب هستند و نگرانی‌های زیادی را در مورد دستیابی به نتیجه درمانی مطلوب ابراز می‌کنند، به‌خصوص زمانی که دوره‌های درمانی مکرر را پشت سر گذاشته‌اند، استرس بسیاری را تجربه می‌کنند. نگرانی بیماران برای تولد فرزندی سالم در طول دوران بارداری کاهش نمی‌یابد.
دریافت مراقبت‌های روانی - اجتماعی روتین می‌تواند استرس و نگرانی‌های مربوط به اقدامات پزشکی را کاهش دهد و درمان را بهبود بخشد، علاوه بر این، اگر بتوان به سازگاری بیشتر با درمان دست‌یافت، می‌توان افزایش موفقیت در بارداری را انتظار داشت.

دوره پس از درمان به دوره‌ای اطلاق می‌شود که 1 سال پس از آخرین چرخه درمانی بیماران شروع می‌شود. دوره پس از درمان بر دو گروه از بیماران متمرکز است: افرادی که با درمان باردار نشده اند (درمان ناموفق) و افرادی که باردار شده‌اند (یعنی درمان موفقی که منجر به بارداری می‌شود).
یکی از تجربه‌های ناخوشایند شخص پس از درمان موفق و تولد نوزاد، افسردگی پس از زایمان بوده که شیرینی حس تولد نوزاد را به‌سوی حجم وسیعی از احساسات متناقض در خصوص فرزندش می‌کشاند. کمک‌گرفتن از روان‌شناس مجرب و حمایت اطرافیان نقش مهمی در درمان و رفع این نوع مشکلات روان‌شناختی دارد. به‌صورت کلی زنانی که درمان موفقی داشته‌اند کاهش قابل‌توجه علائم اضطراب و افسردگی و شرایط پایدارتر روان‌شناختی را گزارش کردند.
 بنابراین تمرکز ما بیشتر بر روی افرادی است که با وجود استفاده از روش‌های درمانی مختلف موفق به بارداری نشده‌اند و عموماً میزان اضطراب و افسردگی بیشتری نسبت به دوران قبل از درمان گزارش کردند. نیازهای عاطفی و شناختی با عدم اطمینان در مورد نتیجه درمان مرتبط هستند و درست قبل از بازیابی تخمک، انتقال جنین و آزمایش بارداری به اوج خود می‌رسند. در نهایت، بیماران هنگام تجربه درمان ناموفق، ناراحتی شدیدی را تجربه می‌کنند.
بیمارانی که پذیرش ناباروری کمتری دارند، زمانی که به آنها اطلاع داده شود که درمان ناموفق بوده است، بیشتر دچار اضطراب و افسردگی می‌شوند؛ لذا توصیه می‌شود در طول دوران درمان ناباروری از کمک مشاوران مرکز برای سازگاری بهتر با نتایج درمان کمک بگیرند.

شروع روند درمان ناباروری با چالش‌های بسیاری همراه بوده و نیاز است که زوجین از نظر روان‌شناختی آمادگی‌های لازم را داشته و در طول درمان روابط صمیمانه خود را حفظ کنند. بعضی از زوجین دچار چالش‌های این مسیر شده و این موضوع موجب می‌گردد که درمان خود را قطع نمایند. از جمله دلایل قطع درمان می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.
1. مشکلات زناشویی و عدم همکاری همسر
2. بار روانی درمان و فشار روحی
3. مشکلات مالی و عدم توانایی پرداخت هزینه های درمان
4. تجربه دوره های درمان ناموفق و نا امیدی

روابط زناشویی یکی از حیطه‌های مهم زندگی افراد است که عوامل گوناگونی در چگونگی آن نقش دارند. بیان شفاف نیازها و احساسات، پرهیز از سرزنش، توجه به علائم غیرکلامی و تلاش برای درک نظرات همسر از جمله عوامل مؤثر بر موفقیت زوجین در روابط زناشویی است.
ممکن است زوجین در طول زندگی مشترک با بحران‌های گوناگونی مواجه شوند که گذر از آنها نیازمند یادگیری مهارت‌های بسیاری است.  
ناباروری موجب یکی از ناراحت‌کننده‌ترین بحران‌های زندگی می‌گردد که یک زوج در طول زندگی مشترک خود تجربه نموده‌اند. ناتوانی طولانی‌مدت برای بچه‌دارشدن می‌تواند احساس فقدان قابل‌توجهی را برانگیزد. کنارآمدن با انبوهی از تصمیمات پزشکی و ابهاماتی که در درمان ناباروری وجود دارد، می‌تواند برای اکثر زوج‌ها تحولات عاطفی بزرگی را ایجاد کند. 
ناباروری بر روابط عاطفی، کلامی و جنسی زوجین اثرگذار است، به دلیل تمرکز بیش از حد زوجین بر فرزندآوری، هدف زوجین از رابطه جنسی تنها فرزندآوری گشته و این ارتباط یک ارتباط تکلیفی شده است که زوجین از آن طفره می‌روند. به لحاظ عاطفی نیز، به دلیل استرس‌ها و بار روانی درمان ممکن است زوجین از هم دور شوند، روابطشان دچار تنش شود و دیگر نتوانند با یکدیگر همدلی داشته باشند. کلینیک روان‌شناسی مرکز این امکان را فراهم نموده تا زوجینی که از مشکلات زناشویی و ارتباطی رنج می‌برند بتوانند با مراجعه مستقیم و یا با معرفی از سوی متخصصین محترم کلینیک، درمان خود را آغاز نمایند، زوجین باید به طور فعال در روند درمان مشارکت داشته باشند. 

پذیرش این موضوع که زوجین نمی‌توانند صاحب فرزند شوند موضوعی است پیچیده که اگر شرایط نامناسب فیزیکی، روانی، اجتماعی و اقتصادی هم به آن اضافه شود به یک بحران روانی تبدیل شده و قادر است تمام زندگی فرد و همسرش را در بر گیرد.
فردی که مشکل ناباروری دارد، یعنی علت ناباروری به او بر می‌گردد، سطوح بالاتری از اضطراب را تجربه می‌کند؛ بنابراین، اختلالات اضطرابی مهم‌ترین عارضه روانی ناباروری است. افزون بر این، فردی که به لحاظ پزشکی علت ناباروری به او بر می‌گردد، ممکن است با مشکلات دیگری همچون افسردگی، ضعف اعتمادبه‌نفس و میل به انزوا درگیر شود. اغلب این افراد احساس گناه یا احساس نقص و کاستی می‌کنند و این امر باعث می‌شود نتوانند در وجوه دیگر زندگی نیز عملکرد مناسبی داشته باشند. البته، این مشکلات ممکن است همسر او را نیز درگیر کند. یعنی همسر وی نیز از روی همدلی و همراهی و تلاش برای اینکه فرد به‌تنهایی بار این فشار را به دوش نکشد و با برچسب ناباروری مواجه نشود، ممکن است دچار این عوارض شود.
داشتن فرزند تنها یک بخش از زندگی خانوادگی است و زوجین نباید با تمرکز بیش از حد بر این موضوع، وظایف خود نسبت به یکدیگر را از یاد ببرند و نباید اجازه بدهند مشکل ناباروری امکان لذت‌بردن از دیگر بخش‌های زندگی را از آنها بگیرد و نقش همسری را کم‌رنگ کند. زوج‌های نابارور باید بدانند که اتفاقاً در مسیر تشخیص و درمان ناباروری که می‌تواند سخت و طولانی باشد، بیش از هر زمان به همدلی و همراهی با یکدیگر نیاز دارند و با حمایت عاطفی از یکدیگر بهتر می‌توانند با فشارها و استرس‌های این مسیر مقابله کنند. همچنین، اگر زوجی متوجه شدند که مشکل ناباروری در حال آسیب‌زدن به روابط آنهاست، حتماً باید از مشاوره و زوج‌درمانی کمک بگیرند و اجازه ندهند این آسیب‌ها بیشتر و بیشتر شود. زوجین نباید فراموش کنند که فرزندآوری تنها یکی از وجوه ازدواج بوده و زوجین می‌توانند برای رسیدن به اهداف بسیاری در کنار هم رشد و پیشرفت نمایند. 
متأسفانه، گاهی خانواده‌ها و اطرافیان با برخوردهای نادرست باعث افزایش فشار روانی بر این زوج‌ها می‌گردند. پرسش‌های مکرر درباره‌ی اینکه چرا بچه‌دار نمی‌شوید، هشدارهایی مثل‌اینکه دارد دیر می‌شود و حتی واکنش‌های ترحم‌آمیز، اگرچه از سر دلسوزی است، اما اغلب نتیجه‌ای جز افزایش فشار روانی ندارد. این نوع مواجهه ممکن است باعث شود زوج‌ها به‌تدریج از جمع‌های خانوادگی و معاشرت‌های اجتماعی فاصله بگیرند و دچار انزوا شوند و این احساس انزوا خود به اضطراب و افسردگی دامن می‌زند.

احساساتتان را بیان کنید: حتی اگر احساساتتان بسیار درهم‌تنیده و پیچیده هستند باز هم باید آنها را بشناسید و خودتان را درک کنید. یاد بگیرید آنها را بازگو کنید. روش ابراز احساسات بستگی به ویژگی‌های شخصی خودتان دارد. ممکن است گریه و زاری کنید، بیش از حد بخندید، آواز بخوانید، بنویسید، حرف بزنید و هر شیوه‌ای که روش شما در بیان احساساتتان است، اجازه ندهید این اندوه شما را از درون فروبپاشد. برای ابراز بهتر احساسات و درک حال درونی‌تان از روان‌شناسان متخصص در زمینه ناباروری کمک بگیرید.
واقعیت را بپذیرید: اگر بچه‌دارنشدن یک حقیقت مسلم است باید با آن کنار بیایید. آنچه ضروری است واقع‌گرایی درباره شرایط زندگی است. اگر خودتان هم مطمئن هستید که نمی‌توانید بچه‌دار شوید باید آن را بپذیرید قبل از اینکه اوضاع و شرایط برایتان سخت‌تر شود. معمولاً یکی از زوجین بیشتر تحت‌تأثیر ناباروری و بچه‌دارنشدن قرار می‌گیرد و حاضر به پذیرش این موقعیت نیست، زوجین باید به یکدیگر در پذیرش آگاهانه و منطقی ناباروری کمک کنند. این تمرین‌های کاربردی را برای سازگاری بیشتر هر روز در زندگی‌تان اجرا کنید:
1. زندگی بدون فرزند را تصور کنید، برای زندگی دونفره شاد زناشویی برنامه‌ریزی کنید. برای به‌ثمررسیدن هدف‌های مشترک و فردی‌تان تلاش کنید، سعی کنید برای هر کاری حتی اگر لازم است با تلاش و القا به خودتان، شاد باشید.
2. تلاش کنید تا خاطرات تلخ و دردناک را فراموش کنید، اگر در روند درمان ناباروری قرار دارید ممکن است حتی شنیدن خبر بارداری دوست یا همکارتان شما را آزار بدهد و لحظات سختی را بگذرانید، سعی کنید دیدگاهتان را تغییر بدهید و به موضوعات ناخوشایند فکر نکنید، اگر ناباروری شما و همسرتان قطعی است و هر دو به این نتیجه رسیده‌اید دیگر برای بچه‌دارشدن تلاش نکنید هر چیزی که مربوط به کودک مانند لباس یا عروسکی که به امید بچه‌دارشدن خریده بودید را از زندگی‌تان خارج کنید.
3. به‌سلامتی خود و همسرتان اهمیت دهید، احساس افسردگی و ناامیدی در این شرایط کاملاً طبیعی است و بی‌توجهی به‌سلامت جسمی اوضاع را بدتر خواهد کرد، به خواب و تغذیه خودتان توجه کنید به‌ویژه اگر برای درمان تلاش می‌کنید، ممکن است بارهاوبارها جواب آزمایش‌ها منفی باشد بااین‌حال بازهم باید به‌سلامت روحی و جسمی‌تان توجه کنید، اگر می‌خواهید موفق شوید باید مقاوم باشید و بهتر عمل کنید.
4. حمایت عاطفی طلب کنید: برای شما و همسرتان آسان نخواهد بود که همه جنبه‌های عاطفی نداشتن فرزند را کنترل کنید. هر دوی شما فشار روحی زیادی تحمل می‌کنید و امکان ندارد بتوانید حمایت همه‌جانبه‌ای از یکدیگر داشته باشید در این شرایط کمک‌گرفتن از دیگران مانند خانواده و دوستان در تحمل و کنارآمدن با این شرایط بسیار مهم است.
5. کمک از روان‌شناس مجرب و متخصص در حوزه ناباروری: یک مشاور یا روان‌درمانگر خوب پیدا کنید، کسی که بتوانید در بیان احساسات و ناراحتی‌هایتان با او راحت باشید.

کلینیک روان‌شناسی مرکز با تشکیل انجمن‌های حمایتی و گروه‌های پشتیبانی در تلاش است تا فضایی مناسب برای تبادل احساسات بین خانواده‌های تحت درمان ایجاد نماید تا ضمن ارتباط مؤثر با آنها، در ایجاد حس آرامش در طول درمان به آنها کمک شود.