آزمایش ALP (Alkaline Phosphatase) سطح آنزیمی به همین نام را در خون میسنجد. برای سنجش این آنزیم به نمونه خون وریدی نیاز است. سطح غیرطبیعی ALP در آزمایش خون معمولا نشان‌دهنده مشکلات کبد، کیسه صفرا و استخوان هاست. همچنین در مشکلات کلیه، عفونت های جدی مثل سپسیس و سو تغذیه نیز این آنزیم دچار تغییر میشود.

معمولا ALP در آزمایش خون برای تشخیص بیماری های کبد و استخوان سنجیده می شود.

زمانی که سلول های کبد آسیب ببینند این آنزیم در خون آزاد میشود و باعث ایجاد سطح بالایی در آلکالین فسفاتاز میشود. این آزمایش معمولا برای تشخیص مجرای صفراوی مسدود شده نیز بکار می رود زیرا میزان این آنزیم در سلول هایی که به ساخت مجرای صفراوی کمک میکنند بیش تر است. اگر یکی از مجاری صفراوی به دلیل سنگ یا تومور مسدود شود میزان ALP در آزمایش خون به شدت افزایش می یابد.

با وجود اینکه برای انجام آزمایشات کبدی نیازی به ناشتا بودن نیست، بهتر است حداقل چند ساعت ناشتایی رعایت شود تا نتیجه دقیق تری حاصل گردد. در صورت استفاده از داروهای ضد صرع مانند فنوباربیتال و فنی توئین ، باید پزشک در جریان قرار گرفته باشد.

گروهی از آزمایش ها به Liver Panel معروف هستند و معمولا همراه با هم انجام میشوند ALP در آزمایش خون نیز جزئی از Liver Panel است. وقتی یک شخص علائم کبدی، استخوانی، کلیه ای و… داشته باشد، آلکالین فسفاتاز و گروه دیگری از آزمایش ها توسط پزشک درخواست می شود. بعضی از علائم کبدی و استخوانی به طور خلاصه عبارتند از:

• ضعف
• خستگی
• از دست دادن اشتها
• تهوع و استفراغ
• التهاب و درد شکمی
• زردی
• ادرار تیره یا مدفوع با رنگ روشن
• خارش
• درد استخوان
• شکستگی هایی مکرر و غیرطبیعی استخوان ها
• استخوان هایی که دچار تغییر فرم شده اند

وقتی کیسه صفرا یا مجاری صفراوی دچار تنگی، انسداد یا… به هردلیلی (مثل سنگ یا تومور و…) شوند علائم خاصی تظاهر پیدا میکند که با داشتن این علائم به احتمال بسیار زیادی پزشک درخواست سنجش ALP در آزمایش خون را به همراه گروه دیگری از آزمایش ها میدهد. علائمی مثل درد شدید در سمت راست یا وسط شکم، دردی که به سمت شانه راست منتشر میشود، تهوعی که همراه با درد شکمی شروع میشود، درد شکمی که با خوردن غذاهای چرب شروع میشود . معمولا درد شکمی حدود نیم ساعت طول میکشد.

• قرص‌های پیشگیری از بارداری: این قرص‌ها قادرند که سطح ALP را چندین برابر افزایش دهند.
• ورزش سنگین: تمرینات ورزشی به ویژه اگر فشرده و سنگین باشند قادرند سطح ALP را به طور موقت افزایش دهند.
• هورمون‌های تیروئیدی: هورمون‌های تیروئید یکی از عوامل محرک ترشح ALP در بدن هستند. در اختلال پر کاری تیروئید مقدار ALP افزایش می‌یابد.
• مصرف برخی از داروها: داروهایی مثل افاویرنز باعث بالا رفتن ALP در افراد مبتلا به HIV می‌شود. بالا رفتن ALP با کاهش تراکم استخوانی و کمبود ویتامین D نیز در ارتباط است.
• انسداد مجاری صفراوی و سرطان کبد: بالا بودن ALP کبدی با مسدود شدن مجرای صفراوی و سرطان کبد در ارتباط است. بالا بودن آلکالین فسفاتاز کبدی می‌تواند نشانه ای از وجود تومور در مجرای صفراوی باشد.
• سرطان روده بزرگ و کولون: در بیماران مبتلا به متاستاز سرطان کولون، سطح ALP بیش از حد نرمال است. هر چه مقدار آلکالین فسفاتاز در این بیماری بالاتر باشد، پیشروی سرطان نیز بیشتر است.
• سرطان پستان: زنان مبتلا به سرطان پستان نسبت با سایرین سطح ALP بالاتری در آزمایش خون دارند. اگر مقدار ALP از سطح خاصی عبور کند نشانگر منتشر شدن سلول‌های سرطانی به کبد و استخوان است.

• خارش بدن
• تهوع و استفراغ
• کمبود وزن
• ضعف و خستگی
•  یرقان
•  تورم و درد معده
•  ادرار تیره رنگ

• درد مفاصل یا مغز استخوان
• استخوان‌های عیر نرمال و حجیم شده
• رخ دادن شکستگی مکرر استخوانی

• مصرف اسیدهای چرب امگا ۳: امگا ۳ قادر است میزان ALP روده‌ای را به مقدار زیادی کاهش دهد در حالیکه اسیدهای چرب امگا ۶ باعث افزایش ALP می‌شوند.
• ترک سیگار: سیگار یکی از علت‌های افزایش ALP است.
• مصرف قهوه: مصرف متعادل قهوه تاثیر مطلوبی در کاهش ALP دارد.
• ورزش منظم: با انجام منظم ورزش‌های سبک روزانه مقدار ALP استخوانی به طور چشمگیری کاهش پیدا می‌کند.
• تامین ویتامین D بدن: کاهش ویتامین D باعث افزایش ALP در آزمایش خون می‌شود. با خوردن مکمل‌های ویتامین D و آفتاب گرفتن روزانه نیاز بدن تامین می شود.

پایین بود Alkaline Phosphatase در بدن می‌تواند به یکی از علت‌های زیر باشد:

• بیماری ویلسون: بیماری ویلسون یک بیماری ارثی بوده که در آن به دلیل نقص ژنتیکی، عنصر مس در اندام‌های داخلی بدن انباشته می‌شود. این بیماری ارثی یکی از علت‌های پایین بودن سطح ALP در آزمایش خون است.
• سوء تغذیه: عدم تامین مواد غذایی لازم برای بدن، منجر به پایین آمدن غیر نرمال ALP در آزمایش خون می‌شود.
• کمبود منیزیوم بدن: این عنصر برای فعالیت آنزیم ALP مورد نیاز است و اگر به مقدار کافی در برنامه غذایی جذب بدن نگردد منجر به کاهش شدید ALP در خون می‌شود.
• کمبود روی در بدن: کمبود روی باعث کاهش غیر نرمال سطح ALP در آزمایش خون می‌شود. مکمل‌های روی قادرند تا حدودی به برطرف شدن چنین مشکلی کمک کنند.
• رژیم غذایی بدون پروتئین: فقدان پروتئین در رژیم غذایی باعث پایین بودن ALP در آزمایش خون می‌شود.

پایین بودن غیر طبیعی ALP در آزمایش خون از عوامل زمینه‌ای مثل کمبود ویتامین B12 منشا می‌گیرد. اگر علت زمینه‌ای کاهش ALP خون، کمبود ویتامین B12 باشد علائم زیر بروز می‌کند:

• سردرد
• تنگی نفس
• ضعف و خستگی

اگر علت پایین بودن ALP ناشی کم کاری تیروئید باشد علائم زیر بروز می‌کند:

• افزایش وزن بدن
• ضعف عضلانی
• خشکی پوست

اگر میزان ALP همراه با بیلی روبین در آزمایش، آلانین آمینوترنسفراز (ALT) و آسپارتات آمینوترنسفراز (AST) بالا باشد، معمولا نشانگر آسیب به سلول های کبدی است. اگر GGT نیز افزایش یافته باشد، شک به سمت بیماری های کبدی تقویت میشود.

اگر میزان ALP در آزمایش خون بیشتر از ۴ برابر سطح نرمال آن باشد ممکن است نشان‌دهنده انسداد مجاری صفراوی یا سنگ کیسه صفرا باشد.

اگر تست های کبدی و GGT نرمال باشد، احتمال وجود بیماری های استخوان تقویت میشود. خصوصا اگر سطح کلسیم و فسفر خون نیز نرمال نباشد.

بازه طبیعی ALP  زنان بالای ۱۸ سال، ۴۴ تا ۱۴۷ واحد بین المللی در لیتر می باشد.

ALP بیشتر از۳۵۰ واحد بین المللی در لیتر مقدار بحرانی محسوب می‌شود.