فسفر یک ماده معدنی است که در ترکیب با سایر مواد، ترکیبات فسفات آلی و غیر آلی (فسفات معدنی) ایجاد می‌کند. هنگام صحبت در مورد آزمایش، اصطلاحات فسفر و فسفات معمولاً به جای یکدیگر استفاده می‌شوند، اما در حقیقت چیزی که در خون اندازه‌گیری و تحت عنوان فسفر خون شناخته می‌شود، فسفات معدنی است.

ترکیبات فسفات برای تولید انرژی، رشد استخوان‌ها، عملکرد عضلات و اعصاب حیاتی هستند. این ترکیبات همچنین به حفظ تعادل اسید و باز بدن کمک می‌کنند.

بدن فسفر مورد نیاز خود را از طریق خوراکی‌هایی که خورده می‌شوند، دریافت می‌کند. فسفات در اغلب مواد غذایی یافت شده و به راحتی توسط دستگاه گوارش جذب می‌شود. بخش اعظم فسفات در بدن با کلسیم ترکیب می‌شود و در ساختار استخوان‌ها و دندان‌ها شرکت می‌کند. مقادیر کمتری از آن نیز در بافت عضله و عصب یافت می‌شود و در نهایت مقدار باقی مانده آن جذب سلول‌های بدن شده و برای ذخیره انرژی استفاده می‌شود.

به طور معمول، فقط حدود ۱ درصد از کل فسفات بدن در خون وجود دارد. طیف گسترده‌ای از غذاها مانند لوبیا، نخود، آجیل، غلات، محصولات لبنی، تخم مرغ، گوشت گاو، مرغ و ماهی حاوی مقادیر قابل توجهی فسفر هستند.

بدن با تنظیم میزان جذب فسفر از روده و میزان دفع آن از طریق کلیه، سطح فسفر را در خون حفظ می‌کند. سطح فسفات نیز تحت تأثیر برهم کنش هورمون پاراتیروئید (PTH) ، کلسیم و ویتامین D قرار دارد.کمبود فسفر (هیپوفسفاتمی) ممکن است با سوء تغذیه، سو جذب مواد غذایی، عدم تعادل اسید و باز، افزایش کلسیم خون و اختلالات موثر بر عملکرد کلیه دیده شود.

افزایش سطح فسفر (هیپرفسفاتمی) ممکن است با افزایش مصرف ماده معدنی، پایین آمدن سطح کلسیم خون و اختلال عملکرد کلیه دیده شود.

افرادی که دچار کمبود خفیف تا متوسط فسفر هستند در اغلب موارد ​​علائمی نشان نمی‌دهند. در شرایط شدید کمبود فسفر علائمی نظیر ضعف عضلانی و گیجی دیده می‌شود. در شرایطی که مقدار فسفر بیش از حد نرمال افزایش یابد ممکن است علائمی شبیه علائم کلسیم پایین مانند گرفتگی عضلات، گیجی و حتی تشنج مشاهده شود.

آزمایش فسفر اغلب به همراه سایر آزمایشات، مانند آزمایشات مربوط به کلسیم، هورمون پاراتیروئید (PTH) و یا ویتامین D، برای کمک به تشخیص و یا نظارت بر درمان بیماری‌های مختلفی که باعث عدم تعادل کلسیم و فسفر می‌شوند، تجویز می‌گردد.

با وجود آنکه آزمایشات فسفر معمولاً بر روی نمونه‌های خون انجام می‌شود، در برخی موارد آزمایش P برای نمونه ادرار تصادفی یا ۲۴ ساعته نیز انجام می‌شود تا میزان دفع آن توسط کلیه‌ها کنترل شود.

•  ناشتا بودن فرد الزامی است و نباید از ۸ تا ۱۲ ساعت قبل از آزمایش چیزی به جز آب مصرف شود.
•  در صورت مصرف داروهای مکمل یا برخی از آنتی بیوتیک‌ها لازم است در مورد استفاده یا قطع مصرف آن‌ها قبل از تست فسفر با پزشک صحبت شود.
•  تاخیر صبحگاهی در آزمایش فسفر خون منجر به افزایش کاذب سطح فسفات می‌شود. آزمایش باید مدت کوتاهی پس از بیدار شدن از خواب انجام شود.
• جهت تهیه ظرف مناسب برای آزمایش فسفر در ادرار تصادفی یا ۲۴ ساعته باید با آزمایشگاه هماهنگ شود.
• نمونه خون از رگ بازو
•  نمونه ادرار صبحگاهی
•  نمونه ادرار ۲۴ ساعته

• از آنجایی که تغییرات خفیف فسفر در بدن هیچ علامتی ندارد، آزمایش فسفر معمولاً در آزمایش‌های غربالگری درخواست داده می‌شود.
• این آزمایش معمولاً در پیگیری یک آزمایش غیر طبیعی کلسیم و یا در صورت وجود علائم کلسیم غیر طبیعی مانند خستگی، ضعف عضلانی، گرفتگی عضلات یا مشکلات استخوانی نیز انجام می‌شود.
• هنگامی که فرد علائم اختلالات کلیه و دستگاه گوارش را نشان می‌دهد، ممکن است آزمایش فسفر به همراه سایر آزمایشات دیگر بر روی نمونه‌های خون و ادرار انجام شود.
• در شرایطی که منجر به غیرطبیعی شدن میزان فسفر شود، این آزمایش به منظور ارزیابی روش درمان در فواصل زمانی منظم انجام می‌شود تا اثربخشی درمان کنترل شود.
• هنگامی که فرد مبتلا به دیابت است یا علائمی از عدم تعادل اسید و باز را نشان می‌دهد، تست فسفر خون و ادرار در جهت کنترل سطح فسفر در بدن و میزان دفع آن از طریق کلیه‌ها انجام می‌شود.

کاهش سطح فسفر (هیپوفسفاتمی) در خون ممکن است به دلیل هر یک از موارد زیر ایجاد شود:

•  افزایش کلسیم خون (هیپرکلسمی)، به ویژه به دلیل پرکاری غده پاراتیروئید (هیپرپاراتیروئیدیسم)
•  استفاده بیش از حد از داروهای ادرارآور
•  سوء تغذیه
•  اعتیاد به الکل
•  سوختگی شدید
•  کتواسیدوز دیابتی (بعد از درمان)
•  کم کاری تیروئید
• کاهش پتاسیم خون (هیپوکالمی)
•  استفاده طولانی مدت از داروهای ضد اسید معده
•  راشیتیسم و ​​استئومالاسی (به دلیل کمبود ویتامین D)

سطح بالاتر از حد طبیعی فسفر (هیپرفسفاتمی) در خون ممکن است به دلیل هر یک از موارد زیر رخ دهد:

•  نارسایی کلیه
•  بیماری کبد
•  کم کاری تیروئید
•  کتواسیدوز دیابتی (برای اولین بار)
•  افزایش مصرف رژیم غذایی حاوی فسفات

مقادیر زیاد فسفر معمولاً منجر به بیماری‌های قلبی و عروقی یا پوکی استخوان می‌شود. در موارد نادر نیز افزایش مقدار فسفر می‌تواند به اندام‌های داخلی بدن آسیب برساند، که باعث رسوب کلسیم و فسفات کلسیم در بافت‌ها می شود.

• غذاهای غنی از کربوهیدرات و داروهای کاهنده اسید معده سبب کاهش فسفر می‌شود.
• نوشابه و مواد غذایی از پیش بسته ‌بندی شده حاوی مقدار زیادی فسفر هستند که به عقیده برخی از متخصصان تغذیه در مصرف بیش از حد فسفر نقش دارند.
• داروهای متی سیلین و ویتامین D سبب افزایش سطح فسفر می‌شود.
• سطح فسفر در خون و ادرار ممکن است تحت تأثیر استفاده از شیاف‌ های تنقیه و ملین‌های حاوی فسفات سدیم و تجویز گلوکز داخل وریدی قرار بگیرد.

در آزمایش فسفر میزان نرمال فسفر در بدن یک فرد بزرگسال باید بین 3 تا 4/5  میلی‌گرم در دسی لیتر باشد.