غده تیروئید عنصر ید موجود در غذا را جذب و تبدیل به هورمون های بدن می کند که در جریان خون آزاد می شود. وقتی که این هورمون ها به سلول های بدن می رسند باعث تنظیم تمام عملکرد بدن مانند: ضربان قلب و افزایش سرعت هضم غذاها می شوند.

 کافی بودن میزان هورمون های تیروئید در بدن بسیار مهم است. اگر سطح هورمون های بدن فرد کم باشد باعث می شود فرد به کم کاری تیروئید مبتلا شود و برعکس اگر سطح هورمون های تیروئید زیاد باشد باعث می شود فرد به پرکاری تیروئید مبتلا شود. هورمون محرک تیروئیدTSH از بخش قدامی غده هیپوفیز ترشح می شود. T4-T3 هورمون های تیروئیدی می باشند و از غده تیروئید ترشح می شوند و تحت تاثیر هورمون TSH قرار دارند. زمانی که سطح TSH بالا باشد و T3 و T4 در محدوده نرمال باشد، کم کاری تیروئید و زمانی که سطح TSH پایین باشد و T3 و T4 در محدوده نرمال باشد، پرکاری تیروئید تشخیص داده می شود. کم کاری تیروئید باعث افزایش کلسترول، اختلالات قلبی عروقی و کاهش توان ذهنی می شود. پرکاری تیروئید باعث مشکلات قلبی و فیبریلاسیون دهلیزی و پوکی استخوان می شود. آزمایش تیروئید در نوزادان برای بررسی اختلالات تیروئیدی انجام می شود.

شرایط آزمایش:

• برای بررسی اختلالات هورمونی در زنان این آزمایش باید در روز سوم قائدگی انجام شود.
• دوز مصرفی روزانه قرص تیروئید را باید بعد از انجام آزمایش مصرف کرد.
• آزمایش نیازی به ناشتا بودن ندارد، اما بهتر است که ناشتا بود و ازمصرف غذاهای پرچرب خودداری شود. از سه ساعت قبل از آزمایش از مصرف غذا جدا خودداری شود.
• بهتر است آزمایش در ساعات آغازین روز انجام شود.
• از روز قبل از آزمایش مصرف سیگار، دخانیات و قهوه ممنوع می باشد.
• هر گونه داروی مصرفی باید به اطلاع پزشک رسانده شود. مصرف بعضی از قرص ها مانند مولتی ویتامین ها، مکمل ها به خصوص مو و ناخن در نتایج آزمایش تاثیرگذارمی باشد، بنابراین از چند روز قبل از آزمایش باید مصرف قطع گردد. مصرف قرص های ضد بارداری و آسپرین میزان ترشح هورمون های تیروئید را افزایش می دهند.
• در صورت داشتن سابقه عمل جراحی به پزشک اطلاع داده شود و تا دو هفته بعد از آن از انجام آزمایش خودداری شود. بیماری های آنفولانزا و سرماخوردگی بر نتایج آزمایش تاثیر میگذارند.
• بارداری در نتایج آزمایش تیروئید تاثیر می گذارد. در صورت داشتن سابقه بیماری تیروئید قبل از بارداری باید روند پیگیری در بارداری همچنان ادامه داشته باشد.

نکات جانبی:

علائم کم کاری تیروئید:

• وقتی غده تیروئید نتواند هورمون کافی تولید کند و کمتر از حد طبیعی فعالیت کند به این حالت کم کاری تیروئید گفته می شود، که در زیر به علائم آن اشاره می شود :
• خستگی و تنبلی و فرسودگی
• ایجاد مشکل در فعالیت های مغزی (مشکل در تمرکز)
• بالا رفتن و افزایش وزن بدون علت خاصی
• نازک شدن موهای سر
• احساس سرما در اعضای بدن مخصوصا در انتهای دست و پا
• گرفتگی عضلانی

علائم پر کاری تیروئید:

• وقتی غده تیروئید بیش از اندازه هورمون تولید کند و بیش تر از حد طبیعی فعالیت کند به این حالت پرکاری تیروئید گفته می شود. که در زیر به علائم آن اشاره می شود.
• زیاد شدن و افزایش تعریق
• عصبی شدن
• شکننده و نازک شدن موها
• ایجاد مشکل در دید
• نازک شدن ناخن و پوست
• اضطراب و استرس
• بوجود آمدن ضعف عضلانی مخصوصا در بالای بازو و رانها
• لرزش دست ها
• بی خوابی
• تپش قلب شدید
• کاهش وزن
• بیماری تیروئید درمان‌نشده باعث سقط جنین و زایمان زودرس می‌شود.
• کم‌کاری تیروئید در دوران بارداری می‌تواند بر روی روند رشد کودک هم تأثیر بگذارد. بنابراین، انجام آزمایش هورمون زنانه در دوران قبل از بارداری پیشنهاد می‌شود.

میزان نرمال:

به طور کلی میزان نرمال آزمایش T3 برابر است با 2.3 تا 4.2 میلی گرم در لیتر رنج نرمال T4 برابر است با 0.8 تا 2.8 میلی گرم در لیتر و هورمون محرک تیروئید یا TSH نیز باید در محدوده 0.8 تا 2.8 میلی گرم در لیتر باشد.

توضیحات آزمایش:

توسط غده هیپوفیز تولید می‌شود. وظیفه هورمون FSH، تحریک رشد تخمک در تخمدان‌ها و آماده و بالغ کردن تخمک‌ها برای باروری است. FSH باعث تنظیم دوره قاعدگی در خانم‌‌ها می‌شود و تولید تخمک در تخمدان‌‌ها را تحریک می‌‌کند.

شرایط آزمایش:

• به منظور بررسی این هورمون، یک آزمایش خون ساده برای فرد تجویز می‌شود.
• انجام این آزمایش در روز سوم پریودی انجام می شود.
• این آزمایش هورمونی بهتر است که اول صبح و پس از ۱۲ ساعت ناشتایی انجام شود.
• استرس و کمبود وزن شدید می‌تواند بر مقادیر FSH تاثیر بگذارد.

نکات جانبی:

علت انجام آزمایش:

میزان نرمال این هورمون بین ۵ تا ۲۰ است. این آزمایش برای بررسی سلامت باروری و جنسی(بیضه و تخمدان ها) ، عملکرد غده هیپوفیز انجام می شود. در کودکان نیز برای بررسی علت بلوغ زودرس و تاخیر در بلوغ انجام می شود. در زنان هنگام بروز مشکلات باروری و بر هم خوردن نظم چرخه قائدگی، اختلالات هیپوتالاموس، هیپوفیز و مشکلات بلوغ این آزمایش توسط پزشک تجویز می شود.

افزایش FSH در زنان:

• نشان‌دهنده کاهش تولید تخمک و رویان باکیفیت برای لقاح می باشد. دلیل عمده این مسئله، افزایش سن می باشد.
• با شروع دوران یائسگی و از کار افتادن تخمدان ها مقدار این هورمون افزایش می یابد.
• از دست دادن عملکرد تخمدان یا نارسایی تخمدان
• عدم ترشح استروئید ها توسط تخمدان(کمبود هورمون 17 هیدروکسیلاز آلفا)
• سندرم تخمدان پلی کیستیک (تنبلی تخمدان)
• یک ناهنجاری کروموزومی، مانند سندرم ترنر که در صورت از دست دادن بخشی یا تمام کروموزوم X یک زن رخ می‌دهد.
• بیماری خود ایمنی
• شیمی درمانی
• آزمایش multiple LH برای تشخیص زمان تخمک گذاری استفاده می شود.

کاهش FSH در زنان:

• در بدن زن، تخمک تولید نمی‌شود.
• هیپوتالاموس یا غده هیپوفیز که مراکز کنترل هورمون در مغز هستند، به درستی کار نمی‌کنند.
• وجود تومور
• پایین بودن این هورمون ریسک سرطان تخمدان را افزایش می دهد.

مقادیر نرمال در زنان:

در مرحله ی فولیکولی : 1/3 – 9/9 IU/L

در مرحله ی لوتئال : 1 – 9/2 IU/L

پس از یائسگی : 19/3 - 100 IU/L

توضیحات آزمایش:

هورمون LH از غده هیپوفیز ترشح می‌شود و میزان آن قبل از تخمک گذاری افزایش می یابد. هورمون LH در تنظیم تخمک گذاری نقش زیادی دارد. هورمون LH در آزمایش خون به تنظیم چرخه قاعدگی و تخمک گذاری کمک می‌کند. سطح هورمون LH در چرخه قاعدگی افزایش و کاهش پیدا می‌کند.

شرایط آزمایش:

• در صورت مصرف قرص‌های جلوگیری از بارداری، تستوسترون، مکمل DHEA و هورمون درمانی حتما به اطلاع پزشک رسانده شود.
• آزمایش در روز سوم قائدگی انجام می شود.
• نیازی به ناشتا بودن نمی باشد.
• آزمایش خون ساده می باشد.

نکات جانبی:

علت انجام آزمایش هورمون LH در زنان:

• مشکلات باروری
• اختلالات قائدگی
• زنانی که مشکوک به یائسگی هستند.
• اختلالات هیپوفیز
• بلوغ دیررس و زودرس

علت افزایش میزان هورمون LH در زنان:

• تخمدان‌هایی که به درستی رشد نکرده‌اند.
• ناهنجاری‌های ژنتیکی، مانند سندرم ترنر
• قرار گرفتن در معرض اشعه
• سابقه مصرف داروهای شیمی‌درمانی
• اختلالات خود ایمنی
• تومور تخمدان
• بیماری تیروئید یا غده فوق کلیه
• سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
• برخی از انواع داروها مانند کلومیفن، نالوکسان، کتوکونازول و داروهای ضد تشنج

علت کاهش میزان هورمون LH در زنان:

• برخی از داروها مانند داروهای ضد بارداری، هورمون درمانی، دیگوکسین
• سطح پایین LH ممکن است نشانه «نارسایی ثانویه تخمدان» باشد، به این معنی که مشکل از غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس (بخشی از مغز) نشات می‌گیرد.

میزان نرمال LH در طول سیکل قائدگی:

در مرحله فولیکولار چرخه قاعدگی: 1 الی 15 IU/L

در مرحله لوتئال چرخه قاعدگی: 0.5 تا 16 IU/L

توضیحات آزمایش:

هورمون آنتی مولرین یا AMH در تخمدان زنان توليد مي شود و مقدار آن باتوجه به سن افراد متغير است. هورمون آنتی مولرین یا AMH، هورمونی است که توسط فولیکول‌های حاوی تخمک تولید میشود. اندازه‌گیری سطح این هورمون برای ارزیابی تعداد فولیکولهای باقیمانده و ذخیره‌ی تخمک‌ها مهم است. منظور از ذخيره تخمدانی، تعداد سلول‌های فوليكولی است كه در تخمدان‌ها وجود دارد.

شرایط آزمایش:

• این آزمایش نیازی به ناشتایی و محدودیت رژیم غذایی ندارد اما در صورت ناشتا بودن و عدم مصرف غذای چرب روز قبل از آزمایش نتایج دقیق تری حاصل خواهد شد.
• آزمایش خون ساده می باشد.

نکات جانبی:

حساسیت آزمایش AMH بسیار بالا است و از این تست برای غربالگری اولیه ذخیره تخمدانی استفاده میشود. خانم‌هایی كه ذخيره تخمدانی در تخمدانهایشان كاهش يافته، قدرت باروری پایينی دارند و بیشتر در معرض خطر سقط جنين قرار دارند. اگر ذخیره تخمدانی یک زن زیاد باشد، ممکن است شانس بهتری برای بارداری داشته باشد.

عوامل تاثیر گذار بر روی مقدار AMH

سیگار کشیدن، چاقی، شیمی درمانی، پرتو‌درمانی، قومیت و نژاد، جراحی تخمدان، بروز تروما در تخمدان، پره‌اکلامپسی، مصرف قرص های ضد بارداری خوراکی، سندرم تخمدان پلی کیستیک

غیر نرمال بودن آزمایش AMHباعث:

• کوچک شدن سایز سینه‌ها
• یائسگی زودرس
• بروز آکنه و جوش
• افزایش وزن
• رشد بی‌رویه موی صورت و بدن
• علت انجام آزمایش
• مشکلات ناباروری
• تخمین زمان یائسگی
• اختلالات قائدگی
• مردانه شدن صدا و بروز ویژگی‌های مردانه در خانم‌ها
• سندروم تخمدان پلی کیستیک
• میزان فعالیت تخمدان‌ها و سلامت آن‌ها

دلایل افزایش سطح آزمایش:

• بارداری پوچ
• درگیری خانم به بیماری سندروم تخمدان پلی کیستیک
• سرطان تخمدان
• دلایل کاهش نتیجه آزمایش
• چاقی بی‌رویه (گاهی باعث کاهش ۶۰ درصدی مقدار هورمون آنتی مولرین در بدن می‌شود.)
• ناباروری و کیفیت پایین تخمک‌ها
• شیمی درمانی

میزان نرمال:

2 - 4 نانوگرم بر میلی لیتر می باشد.

توضیحات آزمایش:

استروژن به تحریک و رشد فولیکول تخمک کمک می‌کند. همچنین، به بهبود و حفظ غشاء مخاطی موجود در رحم (اندومتر) کمک می‌کند.

شرایط آزمایش:

• این تست یک آزمایش خون ساده است.
• بهترین زمان برای انجام آزمایش ، صبح و بعد از ۱۲ ساعت ناشتایی است.

نکات جانبی:

• افزایش میزان هورمون استروژن در آزمایش خون ممکن است ناشی از مصرف بعضی از داروها باشد. به‌عنوان مثال، ممکن است استفاده از داروهای حاوی استروژن که نوعی روش درمانی رایج برای تنظیم یائسگی است، باعث افزایش بیش از حد هورمون استروژن در خانم ها شود.
• کاهش سطح استروژن روی عملکرد جنسی تأثیر منفی دارد. همچنین، سطح پایین استروژن می‌تواند مانع از تخمک گذاری شده و باعث ناباروری شود. سطح پایین استروژن ممکن است نشانه ای از سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، کم‌کاری هیپوفیز، بی اشتهایی عصبی باشد.
• داروهای خاص مانند کلومیفن هم می‌تواند باعث کاهش سطح استروژن شود.

آزمایش استروژن در موارد زیر تجویز می شود:

• خونریزی واژن پس از یائسگی
• مشکلات مربوط به دوره‌های قاعدگی
• ناباروری
• علائم یائسگی مانند گرگرفتگی، تعریق شبانه و قائدگی نامنظم

میزان نرمال:

فاز فولیکولار: 20 الی 150 پیگوگرم بر میلی لیتر

فاز لوتئال: 30 الی 300 پیکوگرم بر میلی لیتر

توضیحات آزمایش:

پروژسترون، یک نوع هورمون استروئیدی است؛ این هورمون توسط جسم زرد در نیمه‌ دوم چرخه‌ی قاعدگی و پس از تخمک‌گذاری تولید می‌شود. وظیفه‌ی هورمون پروژسترون، کمک به آماده سازی رحم برای دریافت رویان است. هنگامی که تخمک در حین تخمک گذاری از تخمدان آزاد می‌شود، جسم زرد، پروژسترون را به همراه مقادیر کمی استرادیول آزاد می‌کند. اگر تخمک بارور نشود، جسم زرد شکسته می‌شود، سطح پروژسترون کاهش پیدا می‌کند و یک چرخه قاعدگی جدید آغاز می شود.

شرایط آزمایش:

• با توجه به مشکل مورد نظر زمان انجام آزمایش در طول سیکل متفاوت می باشد و توسط پزشک اطلاع داده خواهد شد. مقدار این هورمون در طول سیکل متغیر می‌باشد.
• این آزمایش توسط آزمایش خون ساده انجام می شود.

علت انجام آزمایش:

• برای تعیین زمان تخمک گذاری
• بررسی سلامت جفت و جنین
• بررسی علت ناباروری
• در حاملگی پرخطر و حاملگی خارج رحمی
• خونریزی غیر طبیعی رحم

علت افزایشpr درزنان:

• برخی کیست های تخمدان
• بارداری های خارج رحمی
• بعضی از انواع سرطان های نادر
• تولید بیش از حد این هورمون از غدد فوق کلیوی
• سرطان آدرنال
• هیپرپلازی آدرنال(CAH)

علت کاهش pr در زنان:

• مرگ جنین
• سقط جنین
• پره اکلامپسی
• کاهش عملکرد تخمدان
• عدم قائدگی (آمنوره)

میزان نرمال در زنان:

در اواسط سیکل قائدگی 5 تا 20 نانوگرم بر میلی‌لیتر می باشد.