آنالیز ادرار یک آزمایش متداول است که برای تجزیه و تحلیل محتوا و ترکیبات شیمیایی ادرار استفاده می‌شود. تست ادرار، یکی از مهم‌ترین تست‌هایی است که در ارزیابی سلامت بدن بخصوص کلیه‌ها و مجاری ادراری نقش بسزایی دارد. مجاری ادراری از کلیه‌ها، حالب، مثانه و مجرای ادرار تشکیل شده است. نقش اصلی مجاری ادراری، فیلتر کردن ضایعات و تنظیم میزان آب، الکترولیت‌ها، پروتئین‌ها، اسیدها و سایر مواد در بدن است. اگر هر یک از قسمت‌های آن آسیب ببیند، ترکیب شیمیایی یا حجم ادرار تغییر پیدا می‌کند. تفسیر آزمایش ادرار یک راه مستقیم برای ارزیابی این تغییرات محسوب می‌شود. تست آنالیز ادرار یک آزمایش ساده است که ادرار را از نظر فیزیکی، شیمیایی و میکروسکوپی بررسی می‌کند. وجود مشکل در هر یک از ارگان‌های بدن، بر روی ظاهر، غلظت، و محتوای ادرار تاثیر می‌گذارد. آزمايش كامل ادرار برای تشخيص و اثبات وجود بعضی از مواد و سلول‌ها از جمله قند، پروتئين، خون، گلبول‌ سفيد و گلبول‌های قرمز انجام می‌شود.

شرایط نمونه گیری:

• نمونه ادرار توسط خود شخص و در ظرف های استریل مخصوص جمع آوری می شود. اگر نمونه ادرار در زمان جمع‌آوری آلوده شود نتایج آزمایش ادرار و کشت آن به خصوص از نظر تشخیص عفونت‌ها دچار اشکال خواهد شد. بنابراین حتما به نکات زیر توجه شود:
• بهترین نمونه جهت تشخیص عفونت‌های ادراری، نخستین ادرار صبحگاهی است.
• برای تجزیه کامل ادرار بهتر است شب قبل از آزمایش، مایعات کمتری استفاده شود. پیش از انجام آزمایش نیز از نوشیدن مقادیر زیاد آب و مایعات خودداری شود.
• در صورت امکان شب قبل از نمونه برداری حمام کنید.
• بهتر است قبل از نمونه‌گیری، محل خروج ادرار را با آب و صابون شست‌وشو داده و بعد با دستمال یک بار مصرف خشک کنید.
• از تماس پوست با دهانه یا قسمت داخلی درب یا داخل ظرف نمونه‌گیری اجتناب کنید.
• ابتدا چند قطره اول ادرار تخلیه شود. سپس ظرف نمونه تا نصفه پر شود.
• آزمایش کشت ادرار باید قبل از شروع مصرف آنتی بیوتیک انجام شود. اگر در یک هفته گذشته آنتی بیوتیک مصرف کرده‌اید به اطلاع پزشک و آزمایشگاه برسانید. اگر هم در حال مصرف آنتی بیوتیک هستید بهتر است، با نظر پزشک معالج یک هفته پس از اتمام دارو آزمایش بدهید. در صورت مصرف هر گونه دارویی باید اطلاع داده شود.
• در زمان قائدگی نیز به دلیل احتمال ایجاد مشکل در استریل بودن نمونه، باید از قبل اطلاع داده شود.
• بین زمان نمونه گیری و انتقال به آزمایشگاه باید کمتر از یک ساعت زمان ببرد، در غیر این صورت نمونه باید در یخچال نگه داری شود.

آزمایشاتی که احتیاج به حداقل ۴ ساعت ناشتایی دارند:

اوره، اسید اوریک، آلدولاز (برای بررسی اختلالات عضله) ، آمینواسیدها (در شیر خواران)

آزمایشاتی که احتیاج به ۸ الی ۱۰ ساعت ناشتا دارند:

فسفر، GGT، تست تحمل لاکتوز، لیپاز (برای ارزیابی بیماریهای پانکراس)، و انسولین (برای تشخیص انسولینمیا و اختلالات متابولیسم چربی و قندها مورد استفاده قرار می گیرد)

آزمایشاتی که احتیاج به ۱۰ الی ۱۲ ساعت ناشتا دارند:

آهن ، TIBC، گلوکاگون (برای ارزیابی فعالیت پانکراس)

آزمایشاتی که احتیاج به ۱۲ الی ۱۴ ساعت ناشتا دارند:

کلسترول ، تری گلیسرید، گاسترین ، آپولیپوپروتئین ها

علت انجام آزمایش:

وجود علائمی مانند درد شکم، کمردرد، ادرار مکرر یا دردناک، وجود خون در ادرار، در بیماران با اختلال کلیوی و کبدی، چکاپ سلامت، معاینه پیش از بارداری و در طول بارداری، بستری شدن در بیمارستان، انجام اقدامات پیش از جراحی، بررسی عفونت های دستگاه ادراری

برای آنالیز ادرار سه روش وجود دارد که ممکن است در آزمایش از همه این روش‌ها استفاده شود.

روش اول آنالیز بصری است که رنگ و وضوح آن را بررسی می‌کند. اگر در ادرار خون وجود داشته باشد، ادرار به رنگ قرمز یا قهوه ای تیره دیده می شود. کف در ادرار می‌تواند نشانه‌ای از بیماری کلیوی باشد، در حالی که ادرار کدر ممکن است به معنی ابتلا به عفونت باشد.

روش دوم بررسی میکروسکوپی می باشد. در این روش مواردی بررسی میشود که با چشم دیده نمی‌شوند، مانند سلول‌های قرمز خون، گلبول‌های سفید خون و باکتری‌ها

روش سوم آنالیز ادرار آزمایش دیپ استیک(dipstick) است که از یک نوار پلاستیکی نازک که به مواد شیمیایی آغشته شده است استفاده می‌شود. این نوار به ادرار آغشته می‌شود و به مواد شیمیایی موجود در آن واکنش نشان می‌دهد و دچار تغییر رنگ می شود.