کلسترول
توضیحات
آزمایش Cholesterol آزمایشی است که به منظور غربالگری خطر ابتلا به بیماریهای قلبی انجام میشود. کلسترول مادهای است که باید به اندازه طبیعی و لازم در بدن وجود داشته باشد. این ماده در حفظ غشای سلولی و ساخت هورمونها نقش مهمی دارد. کلسترول یکی از فاکتورهای خونی است که در دو مدل خوب و بدن در خون وجود دارد. حدود ۷۵ درصد از کلسترولی که در بدن وجود دارد، توسط کبد تولید میشود و حدود ۲۵ درصد آن از طریق مواد غذایی وارد بدن میشود. اگرچه افزایش بیش از حد کلسترول بد (LDL) برای بدن مضر است و منجر به بیماریهای قلبی و عروقی میشود، اما در هر صورت وجود کلسترول در بدن برای حفظ سلامتی لازم و ضروری است. آنچه مهم است رعایت حد اعتدال میزان کلسترول خون است.
شرایط آزمایش:
اگر قرار است فقط آزمایش cholesterol انجام شود، نیاز به رعایت شرایط خاصی نیست؛ اما چنانچه این آزمایش با دیگر آزمایشهای مربوط به چربی خون انجام می شود، بین ۸ تا ۱۲ ساعت نیاز به ناشتا بودن دارد. در طی ساعات ناشتایی فقط آشامیدن آب مجاز است. همچنین ۲۴ ساعت قبل از آزمایش، نوشیدنی الکلی ممنوع می باشد.
نکات جانبی:
معمولا افزایش مقدار کلسترول علامت خاصی ندارد. کلسترول بالا منجر به ایجاد پلاک در شریانها میشود؛ در نتیجه عوارضی نظیر تصلب شرایین، سختی عروق و در نهایت حمله قلبی را به دنبال دارد. فاکتورهایی مانند رژیم غذایی حاوی چربیهای اشباع، ورزش نکردن و بیتحرکی، چاقی مفرط، استعمال دخانیات، بیماریهای زمینهای (فشار خون، دیابت و ...)، بیماریهای کلیوی، بیماریهای کبدی و کمکاری غده تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) در افزایش میزان کلسترول خون تاثیر بسیار زیادی دارند.
افرادی که سن آنها بالای ۲۰ سال است، باید تست کلسترول را هر ۵ سال یکبار انجام دهند. کودکان هر ۱۰ سال یکبار و افراد مسن به صورت سالانه باید این تست را انجام دهند. اما اگر بیماریهای مرتبط با افزایش چربی خون داشته باشید، باید به صورت منظم هر ۳ ماه یکبار آزمایش کلسترول انجام دهید.
علت انجام آزمایش کلسترول خون:
- فشار خون بالا
- دیابت نوع 2
- اضافه وزن بیش از حد یا چاقی
- عدم فعالیت فیزیکی
- رژیم غذایی حاوی مقادیر بالای چربی اشباع شده
- افزایش سن
- انواع کلسترول خون
انواع کلسترول خون
HDL (چربی خوب)
HDL شکل دیگری از کلسترول خون است که در اصطلاح تخصصیتر با عنوان لیپوپروتئین پرچگال (چگالی بالا) شناخته میشود. این شکل از کلسترول خطر بیماری عروق کرونر قلب (CHD) را کم میکند. این چربی در کبد و رودهها ساخته میشود. بیش از ۵۰ درصد آن پروتئین است و الباقی آن را کلسترول و تری گلسیرید تشکیل میدهد. این نوع کلسترول، کلسترولهای LDL موجود در طول دیواره رگها را پیدا میکند، به آنها میچسبد و آنها را از جدار رگها پاک میکند و از باریک شدن و انسداد رگها جلوگیری میکند. به همین جهت به کلسترول خوب معروف است.
این نوع از کلسترول در بدن خانمها بیشتر از آقایان است و در بدن ورزشکاران نیز بیشتر از افراد غیر ورزشکار یافت میشود.
LDL (چربی بد)
LDL یکی از فاکتورهای خونی است که در آزمایش cholesterol مورد بررسی قرار میگیرد. منظور از LDL لیپوپروتئین با چگالی کم یا به تعبیر عامیانهتر کلسترول بدِ خون است. وقتی میزان LDL خون بالا باشد، به این معنی است که کلسترول بد در عروق خونی انباشته میشود و نتیجه این انباشتگی گرفتگی عروق و بیماریهای قلبی و سکته قلبی خواهد بود، زیرا LDL یا همان کلسترول بد خون، در دیواره سرخرگها رسوب میکند و سلامت سرخرگها را به خطر میاندازد و افزایش آن میتواند موجب بروز علائم سکته قلبی شود.
Total Cholesterol
این فاکتور کل کلسترول خون را اندازهگیری میکند.
دلایل احتمالی کلسترول پایین عبارتاند از:
- داروهای استاتین (Statin drugs)
- پرکاری تیروئید یا غده تیروئید بیشفعال
- نارسایی غدد فوق کلیوی
- بیماری کبد
- بدجذبی (جذب نامناسب مواد خوراکی در دستگاه گوارشی) مانند بیماری سلیاک
- سوءتغذیه
- بیماری آبتالیپوپروتئینمی (abetalipoproteinemia): یک بیماری ژنتیکی است که باعث کاهش کلسترول به پایینتر از ۵۰ میلیگرم در دسی لیتر میشود..
- کمبود منگنز
- سندرم مارفان (Marfan syndrome)
- سرطان خون و سایر بیماریهای خون
دلایل Cholesterol بالا
- در بالا رفتن کلسترول خون عوامل مختلفی دخیل هستند و به طور کلی تعدادی از این عوامل نظیر کم تحرکی، رژیم غذایی نامناسب و چاقی را میتوان کنترل و مدیریت کرد، اما تعدادی نیز مثل خصوصیات
- ژنتیکی خارج از کنترل هستند. علاوهبر موارد ذکر شده، چندین بیماری نیز باعث بالا رفتن سطح کلسترول خون میشوند، از جمله:
- بیماریهای مزمن کلیوی، دیابت، ایدز،کم کاری تیروئید، لوپوس،گاهی سطح کلسترول خون ممکن است تحت تاثیر داروها نیز قرار بگیرد. به عنوان مثال: داروهایی که برای بیماریهای زیر مصرف میشوند میتوانند بر سطح کلسترول تاثیر داشته باشند:
- آکنه، سرطان، فشار خونف ایدز، آریتمی قلب، پیوند عضو
- علائم کلسترول بالا
- کلسترول بالا هیچگونه علائمی ندارد و آزمایش خون تنها راه تشخیص کلسترول بالاست.
آیا کلسترول بالا درمان دارد؟
در گام نخست جهت درمان کلسترول بالا باید تغییراتی در سبک زندگی مانند تغذیه مناسب و ورزش روزانه ایجاد شود. اما اگر علیرغم اصلاح سبک زندگی، کلسترول خون همچنان بالا باشد، داروهای کاهش دهنده کلسترول خون تجویز میشوند.
میزان نرمال Total Cholesterol در آزمایش خون:
- Total cholesterol مطلوب زیر mg/dL ۲۰۰
- Total cholesterol نسبتا بالا بین ۲۰۰ - ۲۳۹ mg/dL
- Total cholesterol بسیار بالا و در مرز خطر بالای ۲۳۹ mg/dL