آزمایش خون (آزمایش شمارش سلول‌های خون) یا CBC، به عنوان یک آزمایش چند بخشی، در جهت تعیین وضعیت سلامت عمومی فرد و با هدف غربالگری، تشخیص و یا نظارت بر انواع مختلف بیماری‌ها و شرایطی که بر سلول‌های خون اثر می‌گذارند، مانند کم خونی (آنمی)، عفونت، التهاب، مشکلات خون‌ریزی و سرطان انجام می‌شود. نتایج آزمایش CBC همچنین، برای نظارت بر پیشرفت بیماری و بررسی تاثیر روش‌های درمان و کنترل بیماری نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. دیگر کاربرد این تست، نظارت بر روش‌های درمانی است که بر سلول‌های خون اثر منفی دارند، مانند شیمی درمانی یا پرتو درمانی.

• نیاز به آمادگی خاص و ناشتا بودن قبل از آزمایش نیست.
•  نمونه خون 

آزمایش شمارش سلول‌های خون یا CBC به عنوان بخشی از آزمایش‌های روتین چکاپ سلامتی درخواست داده می شود. علاوه بر این، هنگامی که فرد علائم و نشانه‌های مرتبط با اختلال در سلول‌های خونی و عوامل اثرگذار بر آن‌ها را دارد، انجام آزمایش خون CBC ضروری است.

همچنین این آزمایش خون با هدف پیگیری روند درمان و یا بررسی وضعیت پیشرفت بیماری نیز ممکن است انجام شود. به عنوان مثال، در شرایطی که فرد به علت کم خونی تحت درمان است، آزمایش CBC بطور متوالی و در فواصل زمانی مشخص توسط پزشک معالج درخواست داده می‌شود.

به علاوه، شمارش سلول‌های خون در زمانی که فرد از رژیم‌های دارویی خاص تاثیرگذار بر سلول‌های خونی پیروی می‌کندو یا به منظور کنترل بیماری‌هایی مانند سرطان، تحت شیمی درمانی قرار می‌گیرد (سبب کاهش تولید سلول‌های خون توسط مغز استخوان)، توصیه می‌گردد.

به طور کلی دلیل انجام آزمایش CBC بررسی، پایش، علت‌یابی و تشخیص انواع بیماری‌ها است. در ادامه به برخی از کاربردهای این تست اشاره شده است:

• بررسی کلی سلامت جسمانی
• علت یابی بروز تب‌های مکرر
• علت یابی بروز درد‌های بدون علت
• علت‌یابی احساس ضعف دائمی بیمار
• بررسی خون به لحاظ بروز آنمی
• بررسی شرایط بیمار پس از پایان دوره شیمی درمانی
• علت یابی بروز مشکلات انعقاد خون
• یافتن و ریشه یابی بیماری سرطان خون و لنفوم
• پارامترهای مربوط به گلبول‌های قرمز در آزمایش CBC

در آزمایش RBC (شمارش میزان گلبول قرمز خون)، وضعیت گلبول‌های قرمز بررسی می‌شوند. گلبول‌های قرمز همان سلول‌های خونی هستند که انتقال و جابجایی اکسیژن و دی‌اکسید کربن را برعهده دارند. گلبول‌های قرمز دارای پروتئینی به نام هموگلوبین (Hemoglobin) هستند که از طریق آن اکسیژن را در بدن انتقال می‌دهند. اندام‌های مختلف بدن زمانی می‌توانند عملکرد درستی داشته باشند، که اکسیژن کافی دریافت کنند. گلبول‌های قرمز یا همان RBC ها در مغز استخوان ساخته می‌شوند. طول عمر آن‌ها بین ۹۰ تا ۱۲۰ روز است. پس از آن تخریب شده و گلبول‌های قرمز تازه، جای آن‌ها را خواهند گرفت. با استفاده از نتایج آزمایش RBC انواع کم خونی تشخیص داده خواهد شد. بعضی از شرایط می‌توانند بر تولید RBCs جدید یا طول عمر معمول آن‌ها اثر بگذارند که خونریزی‌های شدید یکی از این شرایط است. با وجود آنکه گلبول‌های قرمز بطور معمول اندازه و شکل یکسانی دارند، اما ظاهر آن‌ها می‌تواند تحت شرایط مختلفی همچون کمبود ویتامین‌های B9 (فولات)، B12 و آهن تغییر کند. نمونه‌ای از یک بیماری بسیار معمول که بر گلبول‌های قرمز اثر می‌گذارد، کم خونی است که در نتیجه کم شدن تعداد RBCs یا کاهش مقدار هموگلوبین آن‌ها به وجود می‌آید. بیماری‌های مختلفی می‌توانند منجر به کم خونی شوند، و از این رو تست‌های تکمیلی دیگری در جهت تعیین دقیق علت بیماری لازم است.

آزمایش Hgb میزان کل هموگلوبین موجود در گلبول‌های قرمز را اندازه گیری می‌کند. گلبول‌های قرمز به تنهایی نمی‌توانند اکسیژن را به بافت‌ و اندام‌های بدن برسانند. آن‌ها برای این کار به هموگلوبین نیاز دارند. هموگلوبین همان پروتئین خونی است که به آهن نیاز دارد. پس اگر با فقر آهن مواجه باشید، یعنی نتیجه آزمایش Hgb پایین‌تر از حد نرمال است.

گلبول‌های سفید که لکوسیت‌ها (Leukocytes) نیز نامیده می‌شوند، در جریان گردش خون و سیستم لنفاوی دیده می‌شوند و بخش مهمی از سیستم ایمنی بدن به شمار می‌روند. گلبول‌های سفید در حفاظت از بدن در برابر عفونت‌ها، ایجاد التهاب و آلرژی نقش قابل توجهی دارند. تعداد گلبول‌های سفید خون نسبتاً پایدار است. با این وجود، این تعداد ممکن است تحت شرایط مختلف بطور موقتی افزایش یا کاهش داشته باشد. به عنوان مثال، در یک عفونت باکتریایی، مغز استخوان برای تولید نوتروفیل‌های بیشتر و از بین‌بردن باکتری‌ها تحریک می‌شود. در آلرژی، تعداد ائوزینوفیل‌ها افزایش می یابد و افزایش تعداد لنفوسیت‌ها در عفونت‌های ویروسی دیده می‌شود. در بیماری‌های خاص مانند سرطان خون یا لوسمی (لوکمیا)، گلبول‌های سفید غیر نرمال خون (نابالغ و بالغ) به سرعت تکثیر پیدا می‌کنند. افزایش یا کاهش غیرطبیعی گلبول‌های سفید (WBC) ممکن است هشداری در مورد بروز عفونت، التهاب و برخی انواع سرطان (لوسمی، سرطان غدد لنفاوی و ...) باشد .

پلاکت‌ها که ترومبوسیت‌ها (Thrombocytes) نیز نامیده می‌شوند، در حقیقت قطعات سلولی کوچکی هستند که در جریان خون وجود دارند و برای انعقاد خون ضروری هستند. زمانی که فرد دچار آسیب‌دیدگی یا خون‌ریزی شود، پلاکت‌ها با چسبیدن به محل آسیب و جمع شدن در کنار یکدیگر، بطور موقت خون‌ریزی را متوقف می‌کنند. به علاوه، این سلول‌ها از طریق آزادسازی سیگنال‌های شیمیایی و تاثیر بر پلاکت‌های دیگر، آن‌ها را به محل آسیب فرا می‌خوانند و بدین ترتیب تشکیل لخته خون را القاء می‌کنند. در نهایت یک لخته خون پایدار توسط پلاکت‌ها در محل آسیب تشکیل می‌شود و تا زمان بهبود یافتن آسیب ایجاد شده، در محل باقی می‌مانند. وجود این سلول‌های خونی در انعقاد خون بسیار مهم است. بسیاری از اختلالات انعقادی خون مربوط به این فاکتور آزمایشی است.

در آزمایش HCT درصد گلبول های قرمز در کل حجم خون مورد بررسی قرار می‌گیرد. اگر HCT در آزمایش خون پایین باشد، علائم کم خونی بروز می‌کند. هماتوکریت بالا نیز در شرایطی که بیمار با کم آبی، اسهال و استفراغ مواجه شود، بروز خواهد کرد. بررسی غلظت خون در آزمایش CBC به راحتی قابل انجام است.

آزمایش MCV به معنای سنجش متوسط سایز گلبول های قرمز است. گلبول‌های قرمز باید اندازه مناسبی داشته باشند، تا به وظایف خود به درستی عمل کنند. کمبود ویتامین B12 می تواند منجر به افزایش MCV در آزمایش خون شود. پایین بودن MCV نیز می‌تواند به دلیل بیماری‌هایی مانند کم خونی باشد.

آزمایش MCH میانگین هموگلوبین موجود در گلبول‌های قرمز خون را اندازه‌گیری کرد. از نتایج این تست برای تشخیص، پایش و درمان آنمی استفاده خواهد شد.

در آزمایش RDW اختلاف سایز و حجم گلبول‌های قرمز خون بررسی می‌شوند. سلول‌های خونی از نظر اندازه با یکدیگر متفاوت هستند. اگر اختلاف اندازه آن‌ها بیش از حد نرمال باشد، احتمال بروز اختلالات خونی وجود دارد.