پروژسترون
نام دارو
کاربرد
پروژسترون یک هورمون زنانه است، که هورمون بارداری نیز نامیده میشود، زیرا ترشح آن قبل و در حین بارداری بسیار ضروری میباشد.
یکی از کاربرد های مهم این دارو استفاده از آن در روش های کمکباروری می باشد. پروژسترون باعث ضخیم شدن اندومتر رحم میشود، که این روند سبب ایجاد یک محیط حمایتی در درون رحم میشود، تا شرایط لازم برای لانه گزینی رویان فراهم شود. با فراهم شدن محیط مناسب در درون رحم از سقط جنین و زایمان زودرس نیز جلوگیری میکند.
عوارض دارو
از عوارض شایع پروژسترون میتوان نفخ، دل درد، سرگیجه، خواب آلودگی، خستگی، سردرد، تهوع واستفراغ، اسهال، یبوست، درد در ناحیه واژن و مقعد، افزایش ترشحات واژن، تورم و درد پستان ها، افزایش ادرار را نام برد.
در صورت بروز سردرد شدید، بی حسی و یا ضعف ناگهانی (به ویژه در یک طرف بدن)، تنگی نفس، مشکلات بینایی، گفتاری و تعادل، درد یا احساس سنگینی در قفسهی سینه، درد گسترش یافته به بازو یا شانه، تورم در یک یا هر دو پا، ناراحتی معده، کاهش اشتها، ادرار تیره، مدفوع به رنگ خاک رس، زردی (زردی پوست یا چشم)، تورم در دست، مچ پا، لرز، علائم آنفولانزا، علائم افسردگی (مشکلات خواب، ضعف، تغییرات خلقی) حتما پزشک را در جریان قرار دهید.
نکات جانبی
در پروسه انتقال جنین از داروی پروژسترون استفاده می شود که بسته به وضعیت جنین های شما دارو به مدت سه روز یا پنج روز تجویز می شود. اگر پزشک جنین شناس مشخص کند، که جنین سه روزه است، شما باید به مدت سه روز و هر روز دو عدد آمپول پروژسترون 50 میلی گرمی (جمعا 100 میلی گرم) را تزریق کنید و روز بعد از آخرین تزریق جهت عمل انتقال به بیمارستان مراجعه کنید. اگر جنین پنج روزه باشد، این عمل را باید به مدت پنج روز انجام دهید و روز ششم جهت انتقال اقدام کنید. همان طور که توضیح داده شد تعداد روز و نیز دوز مصرفی دارو اهمیت بسیار زیادی دارد. درصورت کم و یا زیاد شدن هر مورد ممکن است سیکل انتقال به طور کامل کنسل شود. در نتیجه در صورت فراموشی مصرف دارو یا تغییر در دوز مصرفی سریعا پزشک را در جریان بگذارید.
تزریق پروژسترون تا چند روز بعد از انتقال نیز ادامه دارد (طبق نظر پزشک )و بعد از آن (طبق دستور پزشک )آمپول پروژسترون قطع و شیاف پروژسترون هر 12 ساعت با دوز 200میلی گرم و یا 400 میلی گرم شروع خواهد شد. مصرف دارو چه به صورت تزریقی و چه به صورت شیاف همچنان باید ادامه داشته باشد، تا زمانی که نتیجه تست بارداری شما آماده شود. در صورت مثبت شدن نتیجه تست، دارو را همچنان به صورت شیاف و یا آمپول تا زمانی که پزشک تعیین می کند، استفاده می کنید. در بعضی از موارد نیاز است تا اخر بارداری پروژسترون مصرف شود. پروژسترون به صورت شیاف واژن، شیاف رکتال و آمپول تزریقی تجویز می شود. در صورتی که با مصرف واژینال آن مشکل دارید، می توانید آن را به صورت رکتال (مقعدی) نیز استفاده کنید. در صورت تجویز آمپول پروژسترون، تزریق دارو عضلانی می باشد. برای تزریق دارو ابتدا دست ها باید با آب و صابون شسته شوند، سپس دو عدد آمپول 50 میلی گرمی در یک سرنگ کشیده و بعد از تمیز کردن محل تزریق با الکل، دارو را در توده عضلانی و عمیق تزریق کنید. پیش از مصرف، آمپول را از نظر وجود هرگونه کدورت یا تغییر رنگ چک کنید و درصورت مواجهه با این موارد، از مصرف آن خودداری نمایید. ساعت مصرف دارو اهمیت زیادی دارد. دارو را هر روز در ساعت مشخصی تزریق کنید. بعد از استفاده سوزن و سرنگ را دور ریخته و مجدد از آنها استفاده نکنید.
بهتر است تزریق توسط شخص آموزش دیده و در مراکز بهداشتی انجام شود و تمام اصول بهداشتی رعایت گردد.
تورم و کبودی جزئی ممکن است پس از تزریق دارو ایجاد شود، که معمولاً ظرف چند روز بهبود می یابد. با این حال، اگر تورم و تغییر رنگ ادامه یافت، ممکن است نشان دهنده عفونت باشد. تورم غیرطبیعی که نرم، لطیف و دردناک باشد، ممکن است نشان دهنده یک آبسه ی در حال رشد باشد. آبسه در واقع مجموعه ای جدا شده از چرک است که اغلب در لمس گرم بوده و با بزرگ شدن غدد لنفاوی همراه است.
هرگز آبسه ها را فشار ندهید. برای جلوگیری از انتشار عفونت در سراسر بدن، یک پزشک باید آن را به درستی تخلیه کند. اگر این کار به درستی انجام نگیرد، احتمال ترکیدن زیر پوستی آن و انتشار عفونت به جریان خون وجود دارد. هربار محل تزریق باید عوض شود تا آسیب پوستی در موضع به حداقل برسد. یکی از علل اصلی کبودی محل تزریق، ماساژ محل تزریق می باشد. بنابراین پس از تزریق، محل تزریق را ماساژ ندهید. تا چندین ساعت بعد از تزریق، از کمپرس سرد استفاده کنید. و هر چند دقیقه یکبار و در مجموع تا چند ساعت روی محل تزریق بگذارید. همچنین بعد از ۲۴ ساعت، از کمپرس گرم بر روی محل تزریق استفاده کنید.
از مصرف دوز اضافي دارو اجتناب کنید و در صورت مصرف دوز اضافي به صورت تصادفي، با پزشک براي توصیههاي بیشتر تماس بگیرید. در صورت داشتن علائم کهیر،تنفس دشوار، تورم صورت، لب ها، زبان و یا گلو فورا به بیمارستان مراجعه کنید.
جهت استفاده از شیاف می توان از اپلیکاتور نیز استفاده کرد.
روش مصرف شیاف:
شست و شوی واژن:
ابتدا واژن و قسمت بیرونی آن باید به خوبی شسته و خشک شود. برای شست و شو از موارد معطر نباید استفاده کنید. به این نکته توجه کنید که قسمت داخلی واژن نیازی به شست و شو ندارد.
وضعیت بدن:
به دو حالت می توان شیاف را در واژن قرار داد:
1. پاها به اندازه عرض شانه باز می شود و یکی از آن ها روی یک بلندی قرار می گیرد.
2. وضعیت مناسب دیگر برای قرار دادن شیاف در واژن، خوابیدن به پشت می باشد.
ورود شیاف :
- بعد از انتخاب حالت مناسب، شیاف را از پوشش آلومینیومی خارج کنید و با دست عامل نگه دارید (شیاف نباید ذوب شود). سپس با یک دست دیگر لبه های ولو (لابیا) را باز کنید و شیاف را در دهانه واژن قرار دهید و به آرامی به داخل فشار دهید و دست را از واژن خارج کنید.
- در صورت استفاده از اپلیکاتور ابتدا شیاف را در اپلیکاتور (وسیله ای برای قرار دادن شیاف در واژن) قرار دهید و به آرامی اپلیکاتور را وارد واژن کنید ، سپس اهرم اپلیکاتور را فشار دهید تا شیاف وارد واژن گردد. بعد از آن اپلیکاتور را از واژن خارج کنید و در صورت تمایل به استفاده مجدد از آن، باید به خوبی با آب و صابون بشویید و خشک کنید. اپلیکاتور باید تمیز نگه داری شود، در غیر این صورت نباید دوباره از آن استفاده کند.
- پس از وارد کردن شیاف به درون واژن حدود یک ساعتی زمان می برد تا کاملا جذب شود. پس نیاز است به مدت 15 دقیقه به حالت خوابیده باقی بمانید تا عمل جذب انجام شود. در غیر این صورت شیاف به آرامی و به صورت مایع از بدن خارج می شود و دارو اثر خود را از دست می دهد.
- جهت استفاده رکتومی از شیاف موارد زیر باید رعایت شود:
- بسته بندی فویل را جدا کنید.
- نوک شیاف را ابتدا با آب سرد مرطوب کنید، تا استفاده از آن آسان تر شود (باید مراقب ذوب شدن شیاف باشید).
- با استفاده از انگشت، شیاف را به داخل مقعد فشار دهید.
- باید به مدت 15 الی 20 دقیقه به پهلو دراز بکشید و زانو ها را به سمت سینه خم کنید، تا دارو جذب شود. در غیر این صورت شیاف به آرامی و به صورت مایع از بدن خارج می شود.