سندرم تخمدان پلی کیستیک شایع ترین اختلال غددی در سنین باروری است، که تقریباً 5 تا 10 درصد از زنان جوان را تحت تأثیر قرار می دهد. این بیماری با تقلید از هورمون هایی مانند استروژن، در سیستم غدد درون ریز بدن تداخل ایجاد می کند.

زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به چندین بیماری از جمله ناباروری، دیابت ، بیماری های قلبی عروقی، چاقی، اختلال در تحمل گلوکز، افسردگی، سرطان آندومتر و کبد چرب غیر الکلی هستند.

سونوگرافی این بیماران، کیست های متعددی نشان داده خواهد شد. این کیست ها در واقع فولیکول های نابالغ تخمدان هستند. فولیکول‌ها از فولیکول ‌های اولیه رشد می کنند‌، اما به دلیل اختلال در عملکرد تخمدان، این رشد در مراحل اولیه متوقف خواهد شد. تخمک ها درون فولیکول ها قرار دارند.

علت بیماری:

PCOS یک اختلال با علت نامشخص است.

سندرم تخمدان پلی کیستیک تأثیر منفی بر باروری دارد، زیرا زنان مبتلا به این بیماری به دلیل تولید بیش از حد استروژن توسط تخمدان ها، تخمک گذاری ماهانه را ندارند. از آنجایی که تخمک گذاری به طور منظم اتفاق نمی افتد، قاعدگی ها نامنظم می شود و افزایش سطح هورمون هایی مانند تستوسترون می تواند بر کیفیت تخمک تأثیر بگذارد.

است در اثر ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی مانند چاقی، فقدان ورزش بدنی و سابقه خانوادگی فرد نیز این بیماری ایجاد شود.

علائم بیماری:

مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک ممکن است ناباروری، اختلالاتی مانند دیابت، چربی خون و فشارخون، افزایش احتمال سرطان اندومتر رحم، پیچ خوردگی تخمدان، دوره های قائدگی نامنظم، پریودی های سنگین، عدم تخمک گذاری، مقاومت به انسولین، موهای زائد، آکنه، درد لگن، لکه هایی با پوست ضخیم، تیره و مخملی، کیست تخمدان، بزرگ شدن تخمدان ها، افزایش زیاد هورمون های مردانه و افزایش وزن را تجربه کنند.

تشخیص بیماری:

1- عدم تخمک گذاری

2- سطح بالای هورمون های مردانه

3-کیست تخمدان

4- ارزیابی سونوگرافی یک ابزار تشخیصی اصلی می باشد.

5- معاینه لاپاراسکوپی ممکن است سطح خارجی تخمدان را ضخیم، صاف و سفید مرواریدی نشان دهد (اگر لاپاراسکوپی به دلایل دیگری انجام شود، معمولاً این یک یافته تصادفی خواهد بود، زیرا معاینه تخمدان ها به این روش برای تأیید تشخیص PCOS انجام نمی شود.).

6- هورمون آنتی مولرین که میزان ذخیره تخمدان را نشان می دهد، در تنبلی تخمدان افزایش می یابد و بخشی از معیارهای تشخیصی می باشد.

7- تست تحمل گلوکز خوراکی دو ساعته (GTT) در زنان دارای عوامل خطر (چاقی، سابقه خانوادگی، سابقه دیابت بارداری) ممکن است نشان دهنده اختلال در تحمل گلوکز (مقاومت به انسولین) باشد، که در 65 تا 68 درصد از زنان مبتلا به این بیماری دیده می شود. مقاومت به انسولین را می توان هم در افراد دارای وزن طبیعی و هم در افراد دارای اضافه وزن مشاهده کرد، اگرچه در گروه دوم شایع تر است.

درمان بیماری:

PCOS هیچ درمانی ندارد. درمان شامل مدیریت علائم با استفاده از دارو می باشد. درمان های اولیه برای PCOS شامل تغییر شیوه زندگی و استفاده از داروها می باشد.

اهداف درمان :

•  کاهش مقاومت به انسولین
•  کاهش سطح هورمون های مردانه
•  درمان ناباروری
•  درمان موی زائد و آکنه های پوستی
•  درمان قائدگی نا منظم و پیشگیری از سرطان ها

تحقیقات اخیر نشان می دهد که ورزش روزانه شامل فعالیت های هوازی و قدرتی می تواند عدم تعادل هورمونی را بهبود بخشد.

قرص های ضد بارداری ممکن است به بهبود نظم سیکل های قائدگی، رشد موهای زائد و آکنه کمک کنند.

داروهای ضد بارداری خوراکی ترکیبی به عنوان اولین خط درمان برای کاهش آکنه و هیرسوتیسم و تنظیم چرخه قائدگی استفاده می شوند. این امر به ویژه در مورد نوجوانان بیشتر است.

متفورمین(برای درمان مقاومت به انسولین) نیز ممکن است کمک کننده باشد.

سایر درمان‌های معمول آکنه و تکنیک ‌های حذف مو مانند استفاده از لیزر موهای زائد، الکترولیز یا اپیلاسیون عمومی، همگی روش‌های مؤثری برای کاهش هیرسوتیسم هستند.

برای درمان باروری شامل کاهش وزن، متفورمین و القای تخمک گذاری با استفاده از کلومیفن یا لتروزول است. لقاح آزمایشگاهی نیز در برخی از افراد که اقدامات دیگر در آنها موثر نیست، انجام می شود.

درمان با رژیم غذایی:

زمانی که سندرم تخمدان پلی کیستیک با اضافه وزن و یا چاقی همراه است، کاهش وزن موثرترین روش برای بازگرداندن تخمک گذاری و قائدگی طبیعی می‌باشد. هدف در واقع دستیابی به کاهش وزن در حدود 10 تا 15 درصد یا بیشتر می‌باشد، که مقاومت به انسولین و همه اختلالات هورمونی را بهبود می‌بخشد. مقاومت به انسولین می‌تواند باعث افزایش اشتها و کاهش سطح انرژی شود که می‌تواند، کاهش وزن را در یک رژیم غذایی منظم دشوار کند. کاهش مصرف گروه‌های غذایی که باعث التهاب می‌شوند مانند لبنیات، قندها و کربوهیدرات‌های ساده نیز می تواند مفید باشد.

تنظیم میزان ویتامین دی بدن کمک شایانی به افزایش نرخ باروری خواهد کرد.

ارتباط مستقیم بین کاهش وزن با افزایش میزان بارداری، تنظیم قائدگی، تخمک‌گذاری، تنظیم هورمون ها، مقاومت به انسولین، چربی خون و کیفیت زندگی وجود دارد.

درمان دارویی:

داروهای PCOS شامل داروهای ضد بارداری خوراکی و متفورمین است.

داروهای ضد بارداری خوراکی علائم هیرسوتیسم (موهای زائد) ناشی از تستوسترون (هورمون مردانه) بالا را کاهش می دهد و دوره های قائدگی را تنظیم می کند.

متفورمین دارویی است که برای درمان مقاومت به انسولین در بیماران با دیابت نوع 2 استفاده می شود. به زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک و شاخص توده بدنی بالاتر از 25 نیز متفورمین داده می شود. متفورمین با عوارضی مانند درد شکم، طعم فلز در دهان، اسهال و استفراغ همراه می باشد.

باردار شدن با PCOS ممکن است دشوار باشد، زیرا این بیماری باعث اختلال در تخمک گذاری شود.

یک قرص ضد بارداری استاندارد اغلب در کاهش هیرسوتیسم موثر است. برای درمان آکنه ابتدا لازم است هورمون های بدن تنظیم شده و سپس اقدامات لازم جهت از بین رفتن اسکار و جای آکنه انجام شود.

درمان ناباروری:

PCOS علت اصلی ناباروری بدون تخمک گذاری است. همه زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک دچار ناباروری نخواهند شد. اما برخی از زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک ممکن است برای باردار شدن مشکل داشته باشند، زیرا بدن هورمون‌های لازم برای تخمک گذاری منظم را تولید نمی‌کند. تنبلی تخمدان ممکن است خطر سقط جنین و یا زایمان زودرس را نیز افزایش دهد. با این حال امکان بارداری طبیعی هم وجود دارد.

برای آن دسته از زنانی که پس از کاهش وزن همچنان بدون تخمک گذاری هستند یا برای زنان لاغر بدون تخمک گذاری، داروهای لتروزول یا کلومیفن سیترات به همراه متفورمین، درمان های اصلی مورد استفاده برای تخمک گذاری هستند. کلومیفن می تواند در برخی از افراد باعث نوسانات خلقی و گرفتگی های شکمی شود.

برای زنانی که به لتروزول، کلومیفن و اصلاح رژیم غذایی و شیوه زندگی پاسخ نمی‌دهند، گزینه‌هایی از جمله روش‌های کمک باروری و لقاح آزمایشگاهی توصیه می شود.

در بعضی از شرایط خاص تخمدان‌های پلی کیستیک را می‌توان با روش لاپاروسکوپی نیز درمان کرد، که اغلب منجر به از سرگیری تخمک‌گذاری‌های خود به خود می‌شود.